"NHỮNG LÀNG CỔ TIÊU BIỂU XỨ THANH", KỲ 1: " VÀI NÉT PHÁC HỌA"

Suối cá Cẩm Lương, Cẩm Thủy
                         Ảnh: ST

HOÀNG TUẤN PHỔ

Thanh Hóa là miền đất tối cổ, một trong những cái nôi của loài người. Thanh Hóa cũng là bộ Cửu Chân thời Hùng Vương, địa bàn trọng yếu của cư dân nước Văn Lang, chủ nhân nền Văn minh sông Mã. Do đó, Thanh Hóa không chỉ có 4.000 năm lịch sử góp phần xứng đáng nhất vào sự nghiệp dựng nước và giữ nước; Thanh Hóa còn đi qua những chặng đường tiến hóa nhiều vạn năm trước. Từ thuở khai sinh, tính thống nhất của miền đất Tổ quốc này rất cao, như một xứ sở thiêng liêng không thể chia cắt, luôn luôn được bồi đắp suốt chiều dài lịch sử và không ngừng tôi luyện trong ngọn lửa đấu tranh…

"ĐƯỜNG ĐI", HAY "ĐƯỜNG TẮT"; "TỐI", HAY "RỐI"?

Lối tắt
            Ảnh: ST

HOÀNG TUẤN CÔNG

Có một câu tục ngữ Việt hiện tồn tại ít nhất ba dị bản được các nhà sưu tầm, biên soạn từ điển thu thập và giải nghĩa (chúng tôi nhấn mạnh những chỗ khác nhau để bạn đọc dễ theo dõi): "Đường ĐI hay TỐI, nói dối hay cùng"; "Đường TẮT hay TỐI, nói dối hay cùng"; và "Đường TẮT hay RỐI, nói dối hay cùng".

CHẠY TRỜI KHÔNG KHỎI NẮNG (Kỳ II)

Cây đa đầu làng Đoài

Ảnh: HTC

           HOÀNG TUẤN PHỔ

           (Hồi ký viết lúc hoàng hôn)

Nhà ông Tộc trưởng ở đầu làng, trên khu đất rộng thênh thang do chính cụ Tổ Bèo (Bìu) lựa chọn. Vây bọc chung quanh rất nhiều cồn luỹ. Họ hàng phát triển quây quần ngày càng đông. Ông Tộc bảo cụ Tổ tôi: "Nhà tau ở đất ni đẹp nhất làng, giờ thời thế loạn lạc, thấy ông Tộc có máu mặt, tưởng béo mỡ lắm, đứa gian phi mắt la mày lét dòm ngó, rình mò. Nay cho vợ chồng mi ra ở cồn tre đầu ngõ, nghe thấy có động đạt chi thì đánh mõ báo hiệu, tau ở trong ni sẽ liệu cách"...

"Đạo" trong "Tiên phong, đạo cốt" nghĩa là gì?

Lý Bạch
Tranh: ST

Tiên phong, đạo cốt-仙風道骨" là một thành ngữ gốc Hán.

          -Từ điển tiếng Việt (Vietlex-2015) giảng: "tiên phong đạo cốt • 仙風道骨 [cũ] cốt cách, phong thái của tiên; vẻ đẹp và phẩm cách cao thượng của người không vướng những điều trần tục: một ông lão có dáng vẻ tiên phong đạo cốt".

-Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam (GS Nguyễn Lân): "Tiên phong, đạo cốt (Nghĩa đen: Phong thái của người tiên, cốt cách người đạo đức)".

CHẠY TRỜI KHÔNG KHỎI NẮNG (Hồi ký viết lúc hoàng hôn) [Kỳ I]

Cụ Hoàng Tuấn Phổ ở quê (2016)
Ảnh: HTC

       HOÀNG TUẤN PHỔ

Lời giới thiệu của TCTP:

          Xuân Ất Mùi (2015), Cụ thân sinh HTC mừng thọ Tám mươi. Bài thơ “Tự trào tuổi Tám mươi” với lời đề “tặng bạn Nguyễn Khôi-Nhà văn Hà Nội” (trước đó đã có thơ mừng)⁽¹⁾:

"TRAI KHÔNG VỢ", CÓ "DÙNG VÀO VIỆC GÌ" ĐƯỢC KHÔNG?

Nài voi Tây Nguyên
Ảnh: ST

HOÀNG TUẤN CÔNG

Tục ngữ Việt Nam có câu đưa ra nhận xét, so sánh khá thú vị: "Voi không nài như trai không vợ".

"Từ điển tục ngữ Việt" (Nguyễn Đức Dương-NXB Tổng hợp TPHCM-2013) giải thích: "Voi mà thiếu mất nài (thường cũng chẳng thể dùng vào việc gì) như là các chàng trai không có vợ vậy".

Sai sót nghiêm trọng trong "Từ điển thành ngữ, tục ngữ, ca dao Việt Nam" do NXB Đồng Nai ấn hành.

                                  HOÀNG TUẤN CÔNG

Sách "Từ điển thành ngữ, tục ngữ, ca dao Việt Nam (dùng cho học sinh, sinh viên)" của hai tác giả Thanh Long-Tường Ngọc (NXB Đồng Nai-2014). Có thể nói toàn bộ 575 trang, khổ 10x18, không lỗi này thì lỗi khác, rất hiếm những trang không sai sót. Sau đây, chúng tôi xin liệt kê sơ lược một số lỗi:

          1.GIẢI THÍCH SAI (phần gạch đầu dòng trong ngoặc kép là nguyên văn từ điển; phần xuống dòng tiếp theo là ý kiến trao đổi của chúng tôi):

          -"Biết ngứa đâu mà gãi. Không biết việc sẽ tới ra sao để ngừa trước cho khỏi hư việc, lời nói để tránh trách nhiệm của người không biết phòng xa"

          Thực ra, ý tục ngữ là: Không biết ý muốn, nhu cầu cụ thể của người khác thế nào, nên rất khó đáp ứng, khó chiều lòng.

"ĐỨNG" trong "LÚA ĐỨNG CÁI" nghĩa là gì?

Lá lúa thắt eo, đây chính là thời kỳ đứng cái

Ảnh: ST

        HOÀNG TUẤN CÔNG

Để có biện pháp chăm sóc phù hợp, căn cứ quá trình sinh trưởng, phát triển của cây lúa, người ta chia ra nhiều thời kỳ khác nhau. Ví dụ: thời kỳ mạ, bén rễ hồi xanh; đẻ nhánh; đứng cái; làm đòng; trổ bông... Trong đó, "đứng cái" là thời kỳ đặc biệt, đánh dấu bước phát triển quan trọng của cây lúa. Vậy "đứng", trong "lúa đứng cái" là gì? "Đứng" ở đây có phải là "đứng thẳng", trái với nằm ngang, ngả nghiêng không?

1-"Từ điển tiếng Việt" (Văn Tân chủ biên) giải nghĩa: "đứng cái • t. Nói cây lúa bắt đầu đứng thẳng trước khi có đòng đòng".

Báo "Kinh doanh & PHÁP LUẬT cuối tuần" CÓ PHẢI "HÀNG NHÁI"?

Đây là báo "Pháp Luật" hay báo "Kinh doanh"?
Măng séc số báo hai "Nhà báo" bỏ lại UBND xã Quàng Hoà
Ảnh: HTC

            HOÀNG TUẤN CÔNG

Tầm 15 giờ chiều thứ Năm tuần trước (ngày 23/6/2016) có hai người đàn ông: một người trẻ chừng 2đ-30 tuổi, (tạm gọi là Người Trẻ); một người già chừng 50 tuổi, (Người Già) đã tự ý vào nhà tôi (ở quê) chụp ảnh gì đó. Ông Cụ thân sinh tôi ngồi viết trong nhà (nên không hề biết có hai người này đến, họ cũng không vào chào hỏi, hay xin phép gì); bà Cụ nhà tôi và cô em gái có trông thấy nhưng ngỡ khách của ông Cụ. Khi bà Cụ hỏi hai người lạ này là chụp ảnh để làm gì, thì được trả lời: "Nghe nói nhà ông bà có ngôi nhà cổ, nên chúng cháu vào tham quan" (nhà tôi đều mới xây dựng cả, không có "nhà cổ" nào cả). Sau đó, hai người này đi ra.

          Hai người lạ mặt tiếp tục vào Uỷ ban nhân dân xã Quảng Hoà (cách nhà tôi chỉ độ 50m). Theo phản ánh của ông Lê Văn Đông-Chủ tịch UBND xã Quảng Hoà-Quảng Xương-Thanh Hoá, hai người lạ giới thiệu là "Phóng viên của báo Pháp Luật", rồi chất vấn chính quyền xã về vấn đề ô nhiễm môi trường trong chăn nuôi ở địa phương. Người Trẻ cổ đeo chiếc máy ảnh, tay cầm tờ báo Pháp Luật vung vẩy, ăn nói tỏ vẻ khá ngạo mạn, vênh vang. Người Già có đưa "thẻ Nhà báo" cho Chủ tịch xã xem, về sau, ông Chủ tịch xã chỉ nhớ họ tên có chữ "Quảng".

          Hai "Nhà báo" căn vặn xã về vấn đề môi trường chăn nuôi, đòi xã báo cáo số liệu về quy mô các trang trại. Xã cứ theo thực tế trả lời: ở thôn quê hầu như nhà nào cũng chăn nuôi quy mô nông hộ, khoảng chục con trở lên là thường có hệ thống xử lý chất thải bằng Biogas. Cả xã chỉ có hai trang trại quy mô mấy trăm con, nhưng đã được quy hoạch riêng ngoài đồng. Xã có đề nghị hai "Nhà báo" cho biết nguồn thông tin, hay đơn thư phản ánh, khiếu nại, cụ thể ô nhiễm môi trường ở địa điểm nào, nhưng hai người này không đưa ra được bằng cứ.

          Vì chính quyền xã nắm được nguyên tắc làm việc, lại thấy không có gì sai sót, nên dù phải "làm việc" rất lâu, nhưng cuối cùng, xã QH vẫn để hai "Nhà báo" "tay trắng" đứng dậy ra về. Đáng chú ý, hai người này đi trên hai chiếc xe ô tô loại 4 chỗ, trong đó, mọi người chỉ nhớ được một xe biến số: 37A-03780. Phía kính trước của hai xe ô tô đều có gắn hai tấm biển nhỏ, có chữ "Báo Pháp Luật". Điều kỳ lạ là họ đều không tự lái, mà có tới hai lái xe riêng.

          Đoạn đầu câu chuyện là như vậy. Tuy nhiên, sau đó, UBND xã mới phát hiện các "Nhà báo" (không rõ vô tình hay cố ý) có bỏ lại tờ "báo Pháp Luật" mà Người Trẻ cầm vung vẩy trong tay khi nói chuyện.  Xem kỹ tờ báo mới biết, hoá ra ở đây có sự mạo danh.

Nhìn vào đây, không ai có thể nhận ra đây là báo "Kinh doanh và Pháp luật"
Ảnh chụp tờ báo hai "Nhà báo" bỏ lại.

          Tờ báo này chính tên là "Kinh doanh & Pháp luật"-Cơ quan ngôn luận của Trung ương hội maketting Việt Nam, trụ sở chính tầng 7, số 83 đường Giang Văn Minh, Ba Đình, Hà Nội; Tổng biên tập Lưu Vinh, Phó tổng biên tập TS Hoàng Xuân Lâm, hoàn toàn không phải "báo Pháp Luật".  

Một trong 6 trang có ghi "Kinh doanh và Pháp luật" chữ to bằng nhau, nhưng được hiểu
là tên chuyên trang, chứ không phải tên báo.

          Điều đáng nói là khi xem qua tờ "Kinh doanh & PHÁP LUẬT cuối tuần" (số 25 [76], ngày 17/6/2016) chúng tôi thấy hình thức trình bày của báo này có "vấn đề". Nói theo cách đơn giản, dễ hiểu là "vi phạm nhãn mác hàng hoá" hoặc là một loại "sản phẩm nhái".

Chuyên trang Văn hoá-xã hội

          Báo tên là "Kinh doanh & Pháp luật", Cơ quan ngôn luận của Trung ương hội maketting Việt Nam, nghĩa là cơ quan chủ quản hoàn toàn không dính dáng gì đến chuyên ngành Pháp luật. Thế nhưng, cách trình bày báo đầu báo (măng séc) cuối tuần lại cố tình thu hai chữ "Kinh doanh" lại bé tí, trong khi hai chữ "PHÁP LUẬT" to đùng. Bởi vậy, mới nhìn qua, người ta cứ tưởng đây là "báo Pháp Luật Việt Nam"-Cơ quan của Bộ Tư pháp.

          Cách trình bày ở trang trong cũng tương tự như vậy. Độc giả chỉ thấy đầu trang có các chữ "Pháp Luật cuối tuần", chứ không thể nhìn thấy hai chữ "kinh doanh" bé tí ti. Báo này có 24 trang, trong đó có 6 đầu trang có ghi năm chữ "Kinh doanh và pháp luật" cỡ chữ to bằng nhau. Tuy nhiên, đây không phải tên báo, mà là tên chuyên trang, giống như các chuyên trang "Tiêu điểm", "Nhịp cầu công lý", "Văn hoá-xã hội" khác. Qua tìm hiểu chúng tôi thấy, báo "Kinh doanh và Pháp luật" số thường, được trình bày với bốn chữ "Kinh doanh & Pháp luật" cỡ chữ bằng nhau. Nhìn vào tên báo, rất khó có thể nhầm lần với báo "Pháp luật Việt Nam" (Cơ quan của Bộ tư pháp).

Một số báo "Kinh doanh & Pháp luật cuối tuần" khác
Ảnh: St

          Chúng tôi tự hỏi: vậy, báo "Kinh doanh & Pháp luật cuối tuần" gắn với chuyên ngành pháp luật là chính, hay kinh doanh là chính? Nếu kinh doanh là chính, tại sao lại "ẩn" hai chữ "kinh doanh" đi, và trương hai chữ "pháp luật" ra, gây hiểu lầm cho bạn đọc, cho nhân dân, thậm chí cả chính quyền cơ sở? Nếu "kinh doanh" và "pháp luật" đều quan trọng, sao không trình bày cho hài hoà, dễ nhận biết như các số "Kinh doanh và Pháp luật" số hàng ngày? Nếu muốn bạn đọc phân biệt số thường với số "cuối tuần", đâu có thiếu gì cách: ví dụ trình bày khác về kiểu chữ, màu sắc, hoặc viết chữ "Kinh doanh" to hơn chữ "Pháp luật" (đúng theo chức năng)v.v...

Báo "Kinh doanh & Pháp luật" số thường ngày?
Ảnh: St

          Sự việc hai "Nhà báo" tự xưng là "phóng viên" của báo "Pháp luật", tự động sục sạo vào nhà dân, không xin phép chủ nhà, sau đó vào chính quyền xã đòi làm việc với lý do mơ hồ,...chưa xảy ra điều gì nghiêm  trọng; chúng tôi cũng không biết đây là hai người đóng giả "Nhà báo", hay hai Nhà báo "xịn" của báo "Kinh doanh & Pháp luật" đóng giả "Nhà báo" của báo "Pháp luật Việt Nam". Tuy nhiên, qua sự việc này, sau khi tìm hiểu thêm mới thấy lĩnh vực báo chí lộn xộn hơn  chúng tôi tưởng nhiều. Đó là có quá nhiều "báo", ("tin nhanh", "tin tức", "xa lộ tin tức"...) ăn theo cái tên "Pháp luật". Trong đó, nhiều "tờ" chúng tôi cũng không thể biết thuộc về cơ quan chủ quản nào, lý do nào để chúng có mặt trên "thị trường báo chí". Xin tạm liệt kê sơ sơ một số báo có gắn với hai chữ "Pháp luật" (gồm cả báo giấy và báo điện tử):

-"Đời sống & Pháp luật" (Cơ quan của Hội luật gia Việt Nam)

-"Tin nhanh Pháp luật đời sống" (Tin tức pháp luật đời sống & xã hội).

-"Báo vệ Pháp Luật" (Viện kiểm sát Nhân dân tối cao).

-"Pháp luật Thành phố Hồ Chí Minh" (Sở tư pháp TP HCM)

-"Pháp luật & Xã hội" (Báo điện tử Sở Tư pháp Hà Nội).

-"Pháp luật & thời đại" (do xem qua ảnh chụp trên mạng, chúng tôi không rõ cơ quan chủ quản).

-"Xa lộ Pháp luật" (qua ảnh chụp trên mạng nên không rõ cơ quan chủ quản).

-v.v....

Rất giống báo "Kinh doanh & Pháp luật"

          Với không ít độc giả, dường như chỉ duy nhất có một tờ báo, gọi là "báo Pháp Luật", hoặc mọi tờ báo có hai chữ "Pháp luật" đều như nhau, giống nhau. Sau khi xem tờ báo "Kinh doanh & PHÁP LUẬT cuối tuần" mà hai phóng viên của báo "Pháp luật" bỏ lại, chúng tôi tự hỏi, ai đã cấp phép cho báo "Kinh doanh & Pháp luật cuối tuần" trình bày măng séc theo kiểu "Lập lờ đánh lận con đen" như vậy? Mục đích "nhái" theo tờ báo "Pháp luật Việt Nam" để làm gì, hù doạ nhân dân chăng? Hai "Nhà báo" đi trên hai xe ô tô, có hai lái xe riêng, hai xe đều trương tấm biển "Báo Pháp Luật", cổ đeo máy ảnh, tay cầm "báo Pháp Luật", mạo danh báo "Pháp luật", phải chăng cố tình "Hư trương thanh thế", "Hồ giả hổ uy"? Nguyên nhân do đâu mà hai "Nhà báo" này dám mạo danh báo "Pháp Luật Việt Nam"? Phải chăng chính cơ quan quản lý báo chí, báo "Kinh doanh & PHÁP LUẬT cuối tuần" đã trình bày lập lờ, tạo điều kiện cho họ dễ dàng lừa nhân dân, bạn đọc? Đây là kết quả của "thượng bất chính, hạ tắc loạn"?

                                                                        HTC/1/7/2016

         

          

"CHÓ KHÔN THA CỨT RA BÃI..."

       HOÀNG TUẤN CÔNG

Tục ngữ Việt Nam có câu: "Chó khôn tha cứt ra bãi, chó dại tha cứt về nhà". 

           "Từ điển thành ngữ và tục ngữ" (Vũ Dung-Vũ Thuý Anh-Vũ Quang Hào-NXB Văn hoá-2000), giải thích nghĩa bóng: "Việc làm dại dột ngu ngốc (thường dùng khi mắng chửi con cái dại dột)". "Từ điển tục ngữ Việt" (Nguyễn Đức Dương-NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh-2010) giảng giải: "Chó hễ tinh khôn thì con nào cũng ưa tha chỗ cứt ăn chưa hết ra bãi (cho nhà đỡ bẩn); chó hễ khờ dại thì con nào cũng ưa tha chỗ cứt đang ăn dở từ ngoài bãi về nhà (để để dành). Hay dùng với ẩn ý: "Lũ thuộc hạ tinh khôn thường che giấu mọi chuyện chưa ổn của chủ (cho thiên hạ khỏi thấy); lũ thuộc hạ khờ dại thường mang mọi chuyện chưa ổn của chủ ra kể hết với người ngoài".

CÓ NÊN ĐI TÌM "CÀNH HOA SEN" TRONG CA DAO?

Nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Long

Ảnh: báo Dân Trí

               HOÀNG TUẤN CÔNG

Đã một thời từng rộ lên tranh cãi về "cành hoa sen" trong câu ca dao: "Bỏ quên chiếc áo trên cành hoa sen". Nhiều người cho rằng đã có sự nhầm lẫn gì đó, chứ hoa sen làm gì có "cành"? Cuống sen yếu ợt, làm sao vắt được chiếc áo? Câu chuyện về sau đã khép lại với cách hiểu: "cành hoa sen" chỉ là thủ pháp tượng trưng, ước lệ của dân gian mà thôi.

Tranh Việt hay tranh Tàu?

Bức tranh gốc TQ có tên "Học tập, ứng dụng
tư tưởng triết học Mao Chủ tịch

           HOÀNG TUẤN CÔNG

Ngày 13/6/2016, cư dân mạng vô cùng phẫn nộ chuyện VTV dùng bức tranh cổ động Trung Quốc (CĐTQ) có tên "Học tập, ứng dụng tư tưởng triết học Mao Trạch Đông" để làm hình nền minh hoạ cho một chương trình truyền hình trực tiếp trao giải cuộc thi viết "Những tấm gương bình dị mà cao quý" (do VTV và báo Quân đội nhân dân phối hợp tổ chức). Đáng chú ý, CĐTQ đã từng bị một Hoạ sĩ nào đó của Việt Nam sao chép, sửa thành tranh Cổ động "Pháp luật an toàn lao động" (PLLĐ), đem trưng bày ở Cần Thơ (2010). 

"CHỈ XÁC" CÓ PHẢI LÀ "VỎ BƯỞI PHƠI KHÔ" KHÔNG?

Chỉ xác 枳殼
                                              Ảnh: ST

            HOÀNG TUẤN CÔNG

"Chỉ xác" là thảo dược khá thông dụng trong Đông y; vị đắng, tính hàn, vào hai kinh tỳ, vị; tác dụng phá khí, tiêu tích, hoá đàm...

          -"Việt Nam tự điển" (Hội Khai Trí Tiến Đức-1931) giải nghĩa: "chỉ-xác • Tên một vị thuốc. Tức là vỏ bưởi non phơi khô <> Nhiều tiền thì hoàng-cầm, hoàng-kỳ, ít tiền thì trần-bì, chỉ-xác".

"VỢ CHỒNG HÀNG XÁO" LÀ SAO?

 HOÀNG TUẤN CÔNG

"Vợ chồng hàng xáo" là thành ngữ được khá nhiều Nhà biên soạn từ điển thu thập và giải nghĩa.

 "Từ điển thành ngữ Việt Nam" (Viện ngôn ngữ học-Nguyễn Như Ý-Nguyễn Văn Khang-Phan Xuân Thành-NXB Văn hoá-1993) giải thích "Vợ chồng hàng xáo: Vợ chồng lấy nhau thiếu nghiêm túc, thay đổi luôn (hàng xáo: mua thóc, xay giã để bán gạo lấy lời). Thôi, nói cũng bằng thừa, cái ngữ vợ chồng hàng xáo thế là phải".

"Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam" (Vũ Dung-Vũ Thuý Anh-Vũ Quang Hào-NXB Văn học-2008): "(hàng xáo: nghề đong thóc về xay giã rồi bán gạo và thu các sản phẩm phụ như tấm, cám...lấy lãi). Vợ chồng ăn ở với nhau tạm bợ, không lâu bền. Vợ chồng hàng xáo chúng ta, Bách niên giai lão được vài trống canh (CD)".

"NHẤT PHÁ SƠN LÂM, NHÌ ĐÂM HÀ BÁ" là sao?

                HOÀNG TUẤN CÔNG

Hậu quả của phá sơn lâm"
Ảnh: ST

Độc giả Lê Quang Thành (Kỳ Anh-Hà Tĩnh) hỏi: "Đầu năm 2015, nhân vụ chặt phá cây xanh Hà Nội và lấp sông Đồng Nai, Nhà văn Nguyễn Quang Lập chia sẻ trên trang cá nhân của ông như sau: "Nhất phá sơn lâm, nhì đâm hà bá" là tục ngữ cảnh báo hai tội ác hàng đầu phá hoại môi trường, nhất định sẽ nhận lấy những quả báo nặng nề. Tưởng rằng ai cũng hiểu rõ mười mươi câu tục ngữ đó, không ngờ trang "Bách khoa tri thức Việt Nam" giải thích câu tục ngữ đó như thế này: "Phá sơn lâm: Nghề khai thác rừng; Đâm hà bá: Nghề đánh bắt thủy sản. 'Nhất phá sơn lâm, nhì đâm hà bá': Khai thác rừng và đánh bắt thủy sản là hai nghề vất vả, cực nhọc". Quá ngao ngán. Hèn gì thiên hạ tha hồ phá rừng lấp sông". Xin cho biết, hai cách hiểu này, cách nào là đúng?"

HIỂU ĐÚNG THÀNH NGỮ "RUN NHƯ DẼ"

Chim dẽ giun
Ảnh: ST

HOÀNG TUẤN CÔNG

1-"Từ điển thành ngữ Việt Nam" (Viện Ngôn ngữ học-Nguyễn Như Ý-Nguyễn Văn Khang-Phan Xuân Thành-NXB Văn hoá-1992) giải thích: "Run như dẽ" Như "Run như cầy sấy" (dẽ là con chim hay ăn giun nên còn gọi là dẽ giun. Đây là hiện tượng chơi chữ, lợi dụng đồng âm giữa "run" và "giun").

THANH HÓA-NỖI BUỒN TÂN TẠO

Tân tạo đình làng rất dị dạng, nhưng dưới cái nhìn của
Nhà báo vẫn là: "Đình làng cổ Đông Sơn nằm 
trong khu di tích lịch sử văn hóa Hàm Rồng vẫn còn
lưu giữ được nét hồn quê với “cây đa, bến nước, sân đình."
Trích chú thích và ảnh của Báo Dân trí

HOÀNG TUẤN PHỔ

Người xưa nói “Thanh cậy thế Nghệ cậy thần” hoặc “Thanh thế Nghệ thần”,… và có nhiều kiến giải khác nhau. Nhưng theo một số tài liệu ghi chép, câu tục ngữ dân gian ấy có đầy đủ là: “Thanh có thế, Nghệ có thần, Thái có nước, Hưng có ma”. Tôi cho là có sơ sở hơn. “Thế” ở đây là địa thế, thế đất. Bởi vậy, Phan Huy Chú viết trong Hoàng Việt địa dư chí:

“Vẻ non sông tốt tươi nên sinh ra nhiều bậc vương tướng, khí tinh hoa tụ họp lại nảy sinh nhiều văn nho. Đến những sản vật quý cũng khác mọi nơi. Bởi vì đất thiêng thì người giỏi, nên sinh ra những bậc phi thường, vượng khí chung đúc xứng đáng đứng đầu cả nước”.

Từ "nguyên chủng" của GS Nguyễn Lân

              Hoàng Tuấn Công

"Nguyên chủng" là thuật ngữ ban đầu được sử dụng trong nghiên cứu, chọn tạo sản xuất giống lúa lai, sau trở thành một từ thông dụng mà gần như mọi nông dân trồng lúa Việt Nam đều biết. Tuy nhiên có lẽ đây là từ mới, nên sau khi tra cứu hầu hết các cuốn từ điển tiếng Việt, chúng tôi chỉ thấy duy nhất có "Từ điển từ và ngữ Việt Nam" (NXB Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh-2006) của GS Nguyễn Lân thu thập từ "nguyên chủng" và giải thích như sau: "nguyên chủng • danh từ [Hán • nguyên: như cũ; chủng: giống] Giống cũ: Vẫn cấy nguyên chủng giống lúa, nên năng suất không cao."

THỬ ĐI TÌM TÁC GIẢ ĐÔI CÂU ĐỐI THỦ TƯỚNG TẶNG GS VŨ KHIÊU (II)

Hoàng Tuấn Công

Phần II

MỘT ĐÔI CÂU ĐỐI, HAI LẠC KHOẢN KHÁC NHAU

          Hết phần I, nhiều bạn đọc cho rằng đã có thể nghĩ đến tác giả đôi câu đối chính là GS Vũ Khiêu. Nghĩa là GS Vũ Khiêu tự biên soạn, sau đó đưa cho Thủ tướng mừng thọ mình. Tuy nhiên, câu chuyện không dừng lại ở đây mà nảy sinh thêm tình tiết khá "ly kỳ". Số là một bạn đọc (xin được giấu tên) gửi đến cho chúng tôi mấy bức ảnh:

THỬ ĐI TÌM TÁC GIẢ ĐÔI CÂU ĐỐI THỦ TƯỚNG TẶNG GS VŨ KHIÊU (I)

Thủ tướng và GS Vũ Khiêu trong lễ mừng thọ
Ảnh: Dân trí

Hoàng Tuấn Công

Năm trước (2014) ông Hoàng Minh Tuyển-Phó ban liên lạc họ Hoàng Việt Nam có gửi đến TCTP đôi câu đối Thủ tướng tặng GS Vũ Khiêu, nhân dịp Cụ mừng thọ 100 tuổi:

“Sơn hà linh khí tại

Kim cổ nhất hiền nhân.”

 Tuy đã viết một bài khá dài [nhấn vào đây để đọc] gọi là “cắt nghĩa” theo đề nghị của ông HMT, nhưng thú thực, cho đến bây giờ chúng tôi cũng chưa hiểu rõ tác giả muốn gửi gắm ý tứ gì trong đôi câu đối trên. (Thế nên, tôi có kết thúc bài viết ấy bằng câu: “mong sẽ được GS Vũ Khiêu-Bậc thầy về cổ văn, hoặc chính tác giả câu đối Chúc thọ GS giảng giải tường tận những chữ nghĩa mà chúng tôi và độc giả còn băn khoăn, chưa biết hiểu thế nào cho đúng, cho hay!”

"ĐĨ ĐỰC" LÀ GÌ?

          

Kê dâm
Ảnh: baike.baidu.com

                 Hoàng Tuấn Công

Bài "Góc nhìn khác về quý bà săn "phi công trẻ" (Tienphong.vn) viết: "Một trong hai thanh niên thừa nhận đã từng bán dâm cho nhiều phụ nữ với nhiều mức giá khác nhau. Theo một nam thanh niên tại khách sạn này, mỗi ngày các “cave đực” tiếp từ 2 – 4 lượt khách...". Tâm sự của nam giới trong bài báo: "Em chuyển sang phục vụ cho các quý bà rất tình cờ [...] Cái gì đến cũng phải đến, lần thứ hai chị ấy yêu cầu em mát xa ở vùng nhạy cảm nhất và do không thể làm chủ được mình em đã có quan hệ tình dục [...]. Sau đó, em đã rất nhiều lần thực hiện cái công việc gọi là mát-xa và làm cả cái việc của “giống đực” với nhiều phụ nữ - do chính chị ấy giới thiệu [...] Và cũng từ đấy em trở thành một thằng đĩ đực”.

Từ "vô dạng", "vô sự" đến "yên ổn"

HOÀNG TUẤN CÔNG

Trong "Ngục trung nhật ký-獄中日記" của Hồ Chí Minh có bài "Thế lộ nan-世路難" (Đường đời khó khăn), bài I, hai câu:

"Cao sơn ngộ hổ chung vô dạng

高 山 遇 虎 終 無 恙

Bình lộ phùng nhân khước bị giam.

平 路 逢 人 却 被 監"

Nam Trân dịch vừa hay vừa bám sát nguyên tác:

"Núi cao gặp hổ mà vô sự

Đường phẳng gặp người bị tống lao"

Nghĩa đen tục ngữ "Được lòng rắn, mất lòng ngóe"

Rắn bắt nhái
                                          Ảnh: ST trên mạng

         Hoàng Tuấn Công

-"Từ điển tiếng Việt" (Ban biên soạn Chuyên từ điển New Era): "Được lòng rắn, mất lòng ngóe: Ngóe: loại nhái nhỏ. Ngụ ý câu này cho rằng khó lòng ăn ở được lòng mọi người, hễ được lòng người này thì mếch lòng người kia."

            -"Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam" (Nhóm Vũ Dung): "Được lòng đất, mất lòng đò (Được lòng bà vãi, mất lòng ông sư, Được lòng rắn mất lòng ngóe) Tình thế khó xử, được lòng người này, mất lòng người kia, không thể làm vừa lòng tất cả."

Trung Quốc tuyên truyền: "Nữ binh Việt Nam cởi truồng xung trận"

                  HOÀNG TUẤN CÔNG
                          (Dịch)

Trong khi ở Việt Nam, chuyện chống xâm lược Trung Quốc ít được báo chí nhắc đến, thì bên kia, Trung Quốc lại tìm mọi cách tuyên truyền, ca ngợi cuộc chiến "phản vệ" của họ, kể cả bịa ra những câu chuyện như thật, che đậy tội ác, đổ lỗi cho phía Việt Nam. Truyện tranh Trung Quốc (nét vẽ rất chuyên nghiệp, sinh động) tiêu đề "越戰軼事-Việt chiến dật sự" (Những điều chưa biết về chiến tranh Việt Nam) được nhiều trang mạng Trung Quốc đăng tải là một ví dụ.

XƯA QUẢNG XƯƠNG "HỮU PHÚC", NAY SẦM SƠN "VÔ DUYÊN"?

Hoàng Tuấn Phổ- Hoàng Tuấn Công

Huyện Quảng Xương xưa kéo dài từ Cửa Hới (Sầm Sơn) đến cửa Ghép (Quảng Nham). Năm 1982, Căn cứ Quyết đinh của Hội đồng Bộ trưởng (1981), Đảng bộ Thị trấn Sầm Sơn (gồm các xã Quảng Sơn, Quảng Tường, Quảng Tiến, Quảng Cư thuộc huyện Quảng Xương trước đây) được Tỉnh ủy Thanh Hóa chính thức ra Quyết định đổi tên thành Đảng bộ Thị xã Sầm Sơn, trực thuộc tỉnh ủy.

 

Sách Địa chí xưa viết về huyện Quảng Xương chỉ nhận xét mấy câu đại khái: sĩ tử chăm đèn sách, nhà nông siêng đồng ruộng, dân ít buôn bán, một số người biết đánh cá, làm thợ, bẫy chim, tính chất phác, ưa cần kiệm, ghét xa hoa… Tất cả đều đúng, nhưng có phần chung chung, vì đó cũng là những điểm nổi rõ dễ thấy ở nhiều địa phương trong tỉnh.

Tìm hiểu người Thanh Hóa-KHÚC DẠO ĐẦU NGÀY XUÂN MỚI (Phần I)

"Thanh kỳ khả ái" (Đẹp lạ đáng yêu)-bút tích của Chúa Trịnh Sâm
[đường lên động Hồ Công-Vĩnh Lộc]
Ảnh: Sưu tầm

HOÀNG TUẤN PHỔ

Người Thanh Hóa, một đề tài lớn, nghìn năm trước đã bàn nghìn năm sau còn luận. Nhiều nhận định khách quan khoa học, cũng không thiếu ý kiến chủ quan trái chiều. Chúng ta không hy vọng giải quyết vấn đề trọn vẹn trong một vài trang viết. Ở đây chỉ là một Khúc dạo đầu ngày xuân mới.

Trong công trình lớn Lịch triều hiến chương loại chí - Dư địa chí, nhà sử học uyên bác Phan Huy Chú viết về đất và người Thanh Hóa:

“Vẻ non sông tốt tươi nên sinh ra nhiều bậc vương tướng khí tinh hoa tụ họp lại nảy ra nhiều văn nho. Đến những sản vật quý cũng khác mọi nơi. Bởi vì đất thiêng thì người giỏi nên sinh ra những bậc phi thường, vượng khí chung đúc, xứng đáng đứng đầu cả nước”.

Hiểu đúng thành ngữ "NUÔI KHỈ GIỮ NHÀ"

HOÀNG TUẤN CÔNG

Về hình thức, "Nuôi khỉ giữ nhà" (Dị bản "Nuôi khỉ dòm nhà") không có đặc trưng rõ rệt của một câu tục ngữ hay thành ngữ. Bởi vậy, có sách xếp là thành ngữ, sách lại xem là tục ngữ. Theo chúng tôi, đây là một thành ngữ. Về nội dung, nhiều "Từ điển tiếng Việt" cho rằng "Nuôi khỉ giữ nhà" đồng nghĩa với "Nuôi ong tay áo":

BẮT SỐNG KHỈ

HOÀNG TUẤN PHỔ

(Săn bắt trước 1945)
Thanh Hóa nhiều núi đá vôi, là môi trường thích hợp đời sống loài khỉ. Những quần sơn thâm nghiêm, cao vút như Kim Sơn (huyện Vĩnh Lộc), An Hoạch (huyện Đông Sơn), Hoàng Nghiêu (huyện Nông Cống),... trước kia đều là thiên đường của giống khỉ lông vàng đuôi cộc. 

TẾT VỀ NHỚ CÁI AO QUÊ

Ao quê ở đất Tổ Hưng Yên của HTC

                                                           Ảnh: HTC

HOÀNG TUẤN CÔNG

(Tặng những ai từng lớn lên ở quê và cả những người không có được may mắn đó)

Cái tết ở phố phường đến sớm bởi những ồn ào, tấp nập bán mua, trăm thứ hàng hoá đủ màu khoe sắc. Trong khi ở quê, mùa xuân lại về chầm chậm, e ấp, lặng thầm trên những nụ đào vườn mới hé. Lòng ta bỗng bâng khoâng nhớ cái ao quê giờ này còn đang mơ màng trong mặt nước sương giăng khói phủ.