31 thg 7, 2014

“Bắt phong trần phải phong trần...”


Hoàng Tuấn Phổ

Bài “Bỏ cày cầm bút, “treo bút”, cầm dao...” với tên cũ“Tại sao tôi làm văn hóa quần chúng” do tập san Văn hóa cơ sở Thanh Hóa đặt tôi viết cho số kỷ niệm thành lập ngành. Tôi viết xong, không tin chắc được dùng, nhưng đã viết rồi thì cứ gửi để đúng lời hứa với người đặt bài. Quả nhiên, ông Huy Sơn giám đốc cơ quan Văn hóa cơ sở nói: “Không phải không dám đăng, chỉ vì nội dung bài không hợp với số tập san kỷ niệm”.

29 thg 7, 2014

Vì sao “VỀ LẠI THĂNG LONG” lỗi hẹn với Ngàn năm Thăng Long ?

Khu lăng mộ họ Trịnh ở Thanh Hóa
                                 Ảnh: Phương Mai Blog
         Hoàng Tuấn Phổ
      
    Tôi sắp quên “Về lại Thăng Long”, bỗng được đọc bài giới thiệu của Trịnh Minh Châu viết từ 2010, nay gửi Tuấn Công thư phòng. Bản thảo “Về lại Thăng Long” vốn đã xin giấy phép NXB Văn học, đưa đến nhà in Đông Á.

25 thg 7, 2014

Nguyễn Cừ đã “GIẢI NGHĨA TỤC NGỮ VIỆT NAM” như thế nào ? (phần II)

Phần II
 “Giải nghĩa” hay đoán nghĩa ?

     Hoàng Tuấn Công

Trong phần I (Xem tại đây) chúng tôi đã chỉ ra một số sai lầm của Nguyễn Cừ trong “Giải nghĩa tục ngữ Việt nam” như: nhận lầm thành ngữ ra tục ngữ, không phân biệt được ngữ danh từ, cụm từ đơn thuần, quán ngữ với thành ngữ, tục ngữ,v.v...Một khi chưa hiểu tục ngữ Việt Nam là gì, việc Nguyễn Cừ thất bại trong “giải nghĩa tục ngữ Việt Nam” giống như một bước tất yếu.

24 thg 7, 2014

Đọc "VỀ LẠI THĂNG LONG"

       
Nhà thơ Trịnh Minh Châu
Ảnh: Blog Bùi Văn Bồng
 TRỊNH MINH CHÂU 


         “Gửi Hoàng Tuấn Công !
Chú Trịnh Minh Châu có viết bài về cuốn sách "Về lại Thăng Long" của cụ Hoàng Tuấn Phổ. Dự định khi in cuốn sách này thì sẽ cho in kèm và sau đó sẽ cho in ở một vài nơi... Nhưng từ khi chú bị bệnh ung thư, tình hình có khác. Hiện nay chú không còn tham gia gì ở ban liên lạc Họ Trịnh. Cụ Trịnh Ngọc Bích đã chết. Ông Trịnh Huy Luân và Huy Trụ làm thay. Do bệnh tật nên chú không muốn tham gia gì, có gặp cũng không trao đổi gì. Nay HTC có Blog vậy chú chuyển bài viết đến Công, thấy được thì cho lên trang nhà, gọi là TMC tri ân với cụ HTP vậy nhé...”(1)

20 thg 7, 2014

CÂU CÁ CHUỐI TỔ

   Hoàng Tuấn Phổ
Trước kia, ao hồ nông thôn nhiều cá chuối tổ. Tên chuối gọi theo như hình dáng con cá giống quả chuối. Chuối với người Thanh Hóa còn được phát âm thành chúi, một cách gọi theo đặc tính của nó hay chúi đầu, lẩn trốn xuống bùn, dưới bùn và có thể nằm đó khá lâu, trong trường hợp ao hồ bị cạn hết nước. 

18 thg 7, 2014

Bỏ cày cầm bút, “treo bút”, cầm dao...

        Hoàng Tuấn Phổ
Tam quan chùa Mậu Xương mới xây dựng

 Năm 1967, tôi được điều từ xã Quảng Hòa lên phòng văn hóa huyện Quảng Xương công tác. Năm ấy tôi đã 32 tuổi, chưa từng qua một ngày huấn luyện chuyên môn, trình độ văn hóa chỉ có lớp 7 trường tư thục, nhưng giấy chứng chỉ đã bị đốt cháy ngay sau khi thôi học (1952). 

15 thg 7, 2014

Bài học lịch sử “TIN BỢM MẤT BÒ”

    Hoàng Tuấn Phổ
Tượng Bá Đa Lộc và Hoàng tử Cảnh
                                                Ảnh: Internet
Truyền thống Việt – Miên- Lào- Xiêm tình nghĩa láng giềng giáp mái kề hồi, sớm khuya tắt lửa tối đèn có nhau. Vua Gia Long, trước khi mất, căn dặn Hoàng Thái tử (Tức Minh Mạng): “Không được gây hấn ngoài biên”. (Đại Nam Thực lục). Năm 1823, Diến Điện sau mấy lần xâm lược Xiêm, bị nhà Nguyễn giúp Xiêm đánh thua, xin lập đồng minh Việt- Diến chống Xiêm, Minh Mạng từ chối. 

13 thg 7, 2014

“Bắt chấy cho mẹ chồng thấy bồ nông dưới biển” là thế nào ?


Bồ nông dưới biển
Ảnh: ST
HOÀNG TUẤN CÔNG

Tục ngữ Việt Nam có câu: “Bắt chấy cho mẹ chồng thấy bồ nông nông dưới bể”. Các Nhà biên soạn từ điển, nghiên cứu văn hóa dân gian giải thích:
-“Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương-NXB Tổng hợp TPHCM-2012) ghi chú: “Chưa rõ nghĩa”.
-“Tục ngữ Việt Nam (Nhóm Chu Xuân Diên-Lương Văn Đang-Phương Tri - NXBKhoa học xã hội-1975) đưa ra hai dị bản: “Bắt chấy cho mẹ chồng, thấy bồ nông dưới biển (hoặc như bồ nông mò biển).” Vì sách chỉ làm nhiệm vụ sưu tầm, tập hợp nên nhóm tác giả không giải thích. Tuy nhiên, căn cứ việc sách đưa ra dị bản thứ hai: “Bắt chấy cho mẹ chồng như bồ nông mò biển” đủ thấy các tác giả cũng chưa biết nên hiểu thế nào cho đúng.

12 thg 7, 2014

Minh Hiệu trong ký ức của tôi

      Hoàng Tuấn Phổ

Năm 1970, tôi gặp Anh Minh Hiệu lần đầu tại Tạnh Xá, nơi Ban vận động thành lập Hội văn học nghệ thuật Thanh Hóa sơ tán. Anh đang nằm võng xem sách, ngồi dậy tiếp tôi, chẳng mặn mà, không lạnh nhạt, mặc dù trong danh sách trù bị ban văn xuôi đầu tiên có ghi tên tôi. 

9 thg 7, 2014

Nguyễn Cừ đã “GIẢI NGHĨA TỤC NGỮ VIỆT NAM” như thế nào ? (phần I)


         Hoàng Tuấn Công

       Chúng tôi có trong tay cuốn “Giải nghĩa tục ngữ Việt Nam” của Nguyễn Cừ khi đang viết dở loạt bài thứ nhất “Dĩ hư truyền hư-Những sai lầm mang tính hệ thống trong từ điển thành ngữ tục ngữ Việt Nam của GS Nguyễn Lân” (cuối năm 2013). Lần đầu tiên thấy một cuốn sách có cái tên tự tin, hấp dẫn như vậy nên tôi xem ngay. Tuy nhiên, chỉ 15-20 phút lật giở đã thấy sách có quá nhiều “vấn đề”. Mà những “vấn đề” ấy lại khá giống với GS Nguyễn Lân! 

8 thg 7, 2014

MỌC ĐUÔI TÔM hay VỌC NIÊU TÔM ?

Gà giai đoạn mọc đuôi tôm.

       HOÀNG TUẤN CÔNG 

Câu tục ngữ "Vắng chủ nhà, gà mọc đuôi tôm" không xa lạ với người Việt. Trong khi hầu hết mọi người đều hiểu đúng, dùng đúng theo nghĩa bóng, thì nghĩa đen của nó lại làm tốn nhiều giấy mực của các nhà nghiên cứu. Cái đuôi tôm của con gà liên quan gì đến ông chủ, mà khiến nó phải đợi “vắng chủ nhà” mới “mọc” ra? Sự vô lý ngự trị câu tục ngữ khiến người ta nghi ngờ tính chính xác của văn bản.

6 thg 7, 2014

VỊNH HÈ

    Cao Đăng
Vào hè năm 1993, bác Chính Phong (Lê Nhật Duy, Lương y Chủ tịch Hội đông y Thanh Hóa) gửi cho Cao Đăng (tức Nhà nghiên cứu Hoàng Tuấn Phổ) bài thơ “Vịnh Hè”  mời “họa” cho vui. Cao Đăng từ vụ xướng họa “Năm Tý nói chuyện chuột” bị tai họa, giao cho địa phương quản lý, không “xướng họa” gì nữa. 

Xuyên tạc và đạo văn trong


 "Đi tìm xuất xứ thơ Hồ Chí Minh"
Tác phẩm đạt giải Hội nhà văn Việt Nam của Lê Xuân Đức

      Hoàng Tuấn Công


TCTP: Bài viết này được Tuấn Công Thư Phòng biên tập lại cho ngắn gọn, thêm phần đạo văn của Lê Xuân Đức, thay thế cho bài đăng trước đây.

“Đi tìm xuất xứ thơ Hồ Chí Minh”, là sách được giải cao nhất của Hội Nhà văn Việt Nam trong cuộc vận động sáng tác, quảng bá tác phẩm văn học nghệ thuật, báo chí viết về chủ đề “Học tập, làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Sách đề tên tác giả: “Lê Xuân Đức Dạy văn, Viết văn, Hội viên Hội nhà văn Việt Nam, Đại biểu quốc hội khóa VIII”.

4 thg 7, 2014

CHÀNG hay TRÀNG, VẠT ÁO hay CỔ ÁO?


                               Hoàng Tuấn Công
Áo dài ngày xưa
                                                                Ảnh: Internet
 Tục ngữ Việt Nam có câu “Áo cứ tràng, làng cứ xã” hoặc “Áo cứ tràng, làng cứ lý trưởng”. Tuy nhiên trong Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam, GS Nguyễn Lân lại đưa ra một dị bản rất lạ: “Áo cứ CHÀNG, làng cứ xã” và giải thích: “(Xã là chức dịch trong làng). Nói tính ỷ lại của người đàn bà, cũng như tính ỷ lại của người dân trong thôn xóm, không thấy được vai trò làm chủ của mình”. Cách giải thích này bị không ít nhà nghiên cứu, biên soạn từ điển phản đối:

[BÀI TẠM GỠ]
Những sách đã dẫn và tham khảo:

1,Đại Nam quấc âm tự vị (Dictionnaire ANNAMMITE) Huình Tịnh Paulus Của-Sài Gòn 1895.
2,Chỉ nam ngọc âm giải nghĩa -Trần Xuân Ngọc Lan phiên âm chú giải (NXB Khoa học xã hội - Hà Nội 1985).
3,Ngũ thiên tự Đoàn Trung Còn (Nhà xuất bản Thanh Niên-1999)
4, Từ điển AN NAM - LUSITAN - LA TINH (thường gọi Từ điển Việt-Bồ-La) A.de Rhodes  - NXB Khoa học xã hội-1991.
5,Việt Ngữ Tinh nghĩa từ điển-Long Điền Nguyễn Văn Minh (-NXB Quảng Vạn Thành- Hà Nội 6/1950).
6.Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam -GS Nguyễn Lân (NXB Văn hóa - 1989)
7.Việt Nam tự điển - Hội Khai Trí Tiến Đức - Nhà in Trung Bắc Tân Văn - 1931. 
8. Từ điển từ Việt Cổ-Nguyễn Ngọc San- Đinh Văn Thiện-NXB Văn hóa thông tin-2001(Cần nói thêm từ tràng vốn gọi đầy đủ là tràng vạt (trường vạt-vạt dài), sau này mới biến đổi và gọi tắt là tràng (trường) với nghĩa mặc định là vạt trước của áo dài. (Đúng như Đào Duy Anh giải thích trong Từ điển Truyện Kiều). Theo đó, từ tràng vạt có sớm hơn, cổ hơn từ gọi tắt tràng).
9. Một số bài viết của Huệ Thiên (An Chi) được đăng lại trên e.cadao.comngonngu.edu.vn



3 thg 7, 2014

NGUỒN GỐC Ý NGHĨA TANG LỄ NGƯỜI VIỆT (kỳ I)

  
       Hoàng Tuấn Phổ

TCTP: Thời gian vừa qua, nhiều bạn đọc ngỏ ý muốn tìm mua sách đã xuất bản của Hoàng Tuấn Phổ. Tuy nhiên, điều này có thể nói là rất khó. Bởi với những tác phẩm đã xuất bản mấy chục năm trước có lẽ giờ may ra tìm thấy trong các thư viện. Nhiều cuốn, bản thân tác giả cũng không còn lưu được (do cho mượn rồi thất lạc). 

1 thg 7, 2014

GẶP GỠ NHÀ THANH HÓA HỌC

          HOÀNG TUẤN PHỔ
  
        Đào Huy Phụng

Hoàng Tuấn Phổ sinh ở làng Đoài (Quảng Xương-Thanh Hóa) vào đời ở quê gốc huyện Yên Mỹ (tỉnh Hưng Yên); thăng trầm và trưởng thành ở Thanh Hóa. Cuộc đời ông không có cái may mắn được đi đó, đi đây như một số người, bù lại trời phú cho ông cái ý thức ham học rộng (tự học) đọc nhiều và hiểu kỹ từng chữ nghĩa. 

Thử lý giải những sai sót để đời


của Nhà biên soạn từ điển-GS Nguyễn Lân

                                            Kỳ 7
                                                 Một đời chính tả
                            Học sai nên hành sai

                                          (Phần I)
     Hoàng Tuấn Công

Đất anh hùng có huyền thoại anh hùng. Người thông minh có giai thoại thông minh. Kẻ ngốc ngếch có giai thoại ngốc ngếch... Giáo sư Nguyễn Lân nổi tiếng là người yêu đến “say mê tiếng mẹ đẻ” (Thứ tiếng chúng tôi đã nói đến trong Kỳ 6-Tiếng mẹ đẻ). GS còn là một “huyền thoại” về chính tả và ý thức chính tả.Giai thoại “Chớ vào hầm chú ẩn” kể về GS Nguyễn Lân, được nhiều người cầm bút khai thác dưới nhiều dị bản: