Ảnh:ST |
HOÀNG TUẤN CÔNG
Sách “1575
thành ngữ, tục ngữ cần bàn thêm” (Lê Gia), mục “Cậu ấm cô chiêu – Cậu ấm sứt
vòi”, tác giả Lê Gia giảng như sau:
“Chữ “ấm” (cũng đọc là “âm”): Bóng mát. Sự
che chở cho. Chữ “ấm” (cũng đọc là “ẩm”): Cho uống nước. Cho nên ta cũng gọi
cái bình tích thuỷ, cái nồi nấu nước là “cái ấm”. Chữ “chiêu”: Cái ấm để nấu nước
trà. Có người nói: “Chiêu từng miếng nước”; “cô chiêu”: Con gái nhà quan lớn
nhưng vì là con gái nên không được tập ấm. Nhưng vì chữ “ấm” có nghĩa là bóng
che và là cái ấm, cùng nghĩa với chữ “chiêu” là cái ấm, nên dù cô gái không được
“tập ấm”, không được gọi là “cô ấm”, thì nay gọi tạm là “cô chiêu”, nó cũng có
nghĩa là “cô ấm” (có danh, không có thực); “Cậu ấm sứt vòi”: Như trên, cậu con
trai này mang hai cái tên là “tập ấm” và “cái ấm”, nên nếu cậu là người hư hỏng,
bất tài thì ví cũng như cái ấm bị sứt mẻ mất cái vòi thành ra đồ bỏ”.(*)