CHẠY TRỜI KHÔNG KHỎI NẮNG (Kỳ 41)

Triển lãm CCRĐ: "Hiện vật trong một không gian
ngôi nhà của địa chủ Việt Nam".
Ảnh và chú thích: Báo Dân Trí

    HOÀNG TUẤN PHỔ

        Ông cán bộ Đội phẩy bàn tay làm hiệu dẫn tôi vào nhà bác Tống, hiện đã bị tịch thu làm Văn phòng trụ sở Đội. Anh Đội phó lấy cơm nguội cho tôi ăn, xà phòng cho tôi tắm rửa, thay quần áo sạch sẽ, rồi bảo ngồi vào cái bàn nhỏ kê ở góc phòng. Trên bàn đặt sẵn tập giấy trắng, bút mực và hai mảnh giấy viết nguệch ngoạc.

Anh cán bộ tự giới thiệu:

-Tôi là Đoàn Hưng Nông, cán bộ Bộ Công an biệt phái làm Đội phó Đội cải cách phụ trách Toà án. Có mấy cái đơn tố cáo của khổ chủ, chữ viết như gà bới, lời văn lủng củng ngây ngô quá. Anh là giáo viên, nhờ anh sửa sang lại, không cần văn hay chữ tốt, chỉ cốt mạch lạc, rõ ràng. Nếu anh chép được bằng tay trái cho kiểu chữ đơn này khác đơn kia càng tốt, để đưa vào hồ sơ vụ án được hợp lệ.

          Văn phòng rộng rãi. Bàn ghế trơ trọi không có người ngồi. Anh Đội trưởng lên Đoàn uỷ báo cáo công tác. Các đội viên xuống xóm “ba cùng”, tức cùng ăn, cùng ở cùng làm với nông dân để phát động đấu tranh căm thù giai cấp phú nông địa chủ, cường hào ác bá. Vì nhiều lý do, nhiều người khổ mà không dám tố khổ. Hoặc là còn sợ bóng sợ vía ông nọ bà kia, hay bởi vấn vương tình cảm anh em họ hàng. Có chuyện cũ lâu ngày, phải khơi gợi mãi mới nhớ ra. Nhân đó, đám chuỗi rễ không thiếu hạng ông bà cố bịa đặt chuyện bị tên nọ tên kia hãm hiếp, bóc lột, đánh đập, vân vân, để được thành tích, cấp trên khen ngợi, đưa ra làm ông cán bộ. Ví như ông chủ tịch Cự bị đưa ra đấu tố về tội tham gia Quốc dân đảng, một cố nông lên thay, phải học tập mãi mới viết nổi chữ “cờ y ky sắc ký” (ký) vào công văn giấy tờ.

Hàng tuần, ngày chủ nhật, cán bộ Đội đi “ba cùng” về tập trung tại Văn phòng Đội để báo cáo công tác. Anh Đội trưởng tôi không biết tên, còn rất trẻ, trắng trẻo, đẹp trai, phong độ con nhà trí thức, ngồi nghe anh Đội phó báo cáo, ghi chép và thu nhận các đơn tố khổ. Anh Đội trưởng nhận xét các cán bộ Đội, rút kinh nghiệm công tác, yêu cầu không được bỏ sót địa chủ, bỏ lọt  phản động, luôn luôn nhớ lời cấp trên: “đánh đúng đầu rắn, bắn đúng đầu chim”. Đối với bọn tề nguỵ thà “bắt nhầm hơn bỏ sót”! Anh phê bình nghiêm khắc cán bộ đội viên đi suốt tuần không được kết quả gì.

          Tuần sau, anh Đội trưởng tuyên dương thành tích đã phát hiện thêm được mấy tên địa chủ, mấy tên tề nguỵ và nhắc nhở thôn nào còn thiếu địa chủ theo tiêu chuẩn số hộ đã quy định. Những vụ việc đặc biệt xảy ra, cán bộ địa bàn phải về Văn phòng báo cáo ngay để Đội có biện pháp kịp thời….

          Thời kháng chiến chống Pháp, ở vùng tự do Thanh Hoá mở nhiều trường tư thục cấp II, cấp III. Có một trường quốc lập Đào Duy Từ địa điểm Cốc Thuận, Thọ Xuân, bên cạnh là Thành Tín mới mở thêm trường Hoàng Văn Thụ. Tôi học trường này vài tháng thì bỏ vì phải học lại chương trình cấp II. Tuy thời gian học ngắn, tôi cũng không quên các thầy cô: Thầy Bửu Cân dạy môn Vạn vật học, cả giờ chỉ tán chuyện thịt chó. Cô Vũ Thị Liên dạy môn Vật lý-Hoá học, không bao giờ thấy cười. Cô Đặng Thị Hạnh (nghe nói là con Giáo sư Đặng Thai Mai) dạy Việt văn, rất cẩn thận, chăm chỉ,…Việc học nhàn, chúng tôi tha hồ chơi. Tính tôi ít đi đâu, thường chỉ ngồi nhà trọ đọc sách báo, tập viết các kiểu chữ, vẽ lại những hình minh hoạ trong báo mình thích. Rồi thì vẽ rồng vẽ phượng chơi, “ký hoạ” con chó đang ngồi ngoài sân, con mèo nằm dài ra ngủ trên bức tường hoa…Không ngờ cái trò nghịch chơi thời niên thiếu nhác học ấy đến giờ lại đắc dụng.

          Tôi chép lại những đơn tố cáo, lời tố khổ của nông dân chẳng khó khăn gì. Anh Đội phó rất hài lòng. Hôm sau, anh Nông giao cho tôi chép lại “Biên bản hỏi cung” rồi sau đó là sửa chữa biên bản hỏi cung sao cho mạch lạc, rõ ràng, hợp lý.

Ban ngày tôi đến văn phòng Đội làm việc, cơm nước ở văn phòng Đội, tối về cái bếp ngủ. Nơi tôi bị giam lỏng bây giờ đã được quét dọn sạch sẽ, thay vạc giường lành, trải chiếu hẳn hoi. Đôi dép cao su cũ mòn của tôi hay tụt quai, cứ phải thủ sẵn cái que kẹp rút dây trong túi. Anh Nông bảo sẽ mua đôi dép mới, để rồi còn phải cùng anh đi công tác xa…

          Công việc toà án Đội, anh Nông giao cho tôi làm ngày càng khó khăn. Ấy là phải tự viết lấy “Biên bản hỏi cung can phạm”, trên cơ sở những đơn tố cáo của quần chúng, đơn tố khổ của khổ chủ. Anh nói:

-Can phạm đã bị bắt giam rồi, chúng tôi cũng đã hỏi cung rồi, nhưng nội dung phức tạp. Can phạm khai nhận, rồi lại phản cung, không có thư ký ghi chép. Bây giờ anh làm công việc của thư ký viết thành “Biên bản hỏi cung”. Tôi sẽ hướng dẫn và anh sẽ quen việc thôi.

          Biên bản hỏi cung nào cũng mở đầu:

          Hôm nay ngày…tháng…năm, tại …chúng tôi gồm ông…Đội phó CCRĐ phụ trách toà án xã Thanh Long, ông Đội viên phụ trách địa bàn thôn…, ông Thư ký giúp việc ghi chép…hỏi cung một bị can căn cước lý lịch như sau:

          Họ và tên: Nguyễn Văn X. Tuổi:

          Quê quán: Thôn Nhân Lý, xã Thanh Long, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng  Yên.

          Nghề nghiệp:

          Thành phần:

          Chức vụ trải qua:

          Can tội:

          Bị bắt ngày…tháng…năm…tại…

          Dưới đây là thẩm vấn của Toà án và lời cung khai của bị can trong buổi hỏi cung lần thứ…(Phải ghi rõ biên bản hỏi cung lần thứ mấy).

          Hỏi:

          Trả lời:

          …..

          Biên bản hỏi cung lần thứ…này đã đọc lại cho bị can nghe, nhận là đúng và ký tên dưới đây cùng chúng tôi.

          (Ba người: Phụ trách Toà án, Thư ký giúp việc Toà án và phạm nhân. Riêng phạm nhân, nhiều trường hợp phải điểm chỉ bên cạnh chữ ký).

          Anh Đoàn Hưng Nông giao cho tôi thảo “Biên bản hỏi cung” bị can Nguyễn Văn Dương can tội bắn chết địa chủ trong khi đang bị giam giữ. Lý do để bắt anh Dương: Bắn giết phạm nhân địa chủ do chính anh canh giữ.

          Bản thân anh Nguyễn Văn Dương là bộ đội phục viên, đã từng chiến đấu ở Mặt trận Điện Biên, đã được Đảng giáo dục, quân đội rèn luyện, mà cố ý vi phạm kỷ luật, tội càng nặng. Chứng cứ có ba đơn tố cáo:

          Đơn thứ nhất nội dung viết: mỗi phiên hai du kích canh gác, đến phiên tên Dương, Dương đã cho bớt một người lên giường ngủ để còn mình Dương dễ bề hành động.

          Đơn thứ hai, nội dung viết: Tên Dương đi bộ đội là tay bắn giỏi. Đội du kích Thượng Tài, ngoài tên Dương không ai sử dụng súng trường giỏi bằng. Tên Dương lại cho bạn đi ngủ để mình dễ thực hiện âm mưu giết địa chủ C. là cường hào, đối với gia đình Dương có nhiều thù oán.

          Đơn thứ ba, nói rõ ông X. người hàng xóm thấy Dương quỳ gối ngoài sân bắn vào trong nhà chỗ cây cột hiên trói giam địa chủ C.

          Anh Đoàn Hưng Nông bảo tôi:

-Không có bị can nào chỉ cần hỏi cung một lần là xong. Thường nó rất ngoan cố, mình phải dùng lý lẽ căn vặn, lấy chứng cớ thuyết phục, nó mới hết đường chối cãi, nhưng vẫn còn kêu oan…

          Tôi hỏi anh Nông:

          -Viết biên bản, anh duyệt xong, cuối cùng bị can không công  nhận là “đúng” thì sao?

          Anh  cười:

          -Không lo, tôi sẽ có cách!

          Tôi không có nghiệp vụ toà án, cũng không được chứng kiến cuộc hỏi cung nào, nên phải viết đi viết lại mấy lần mới xong. Anh Nông khuyến khích:

-Anh làm được như thế là giỏi. Cán bộ chuyên nghiệp chưa chắc đã bằng!

Tôi phấn khởi nói:

-Phải nhờ anh giúp đỡ nhiều, ý tứ đều do anh chỉ đạo, tôi chỉ dùng lời văn diễn đạt lại thôi.

Anh Nông cười vẻ hài lòng.

Chuẩn bị hồ sơ các bị can trong xã xong, anh Nông bảo tôi đi cùng anh lên Đoàn uỷ để duyệt, nếu có gì cần bổ khuyết, sửa chữa, kịp thời làm ngay, khỏi mất công đi lại nhiều lần.

          Nơi Đoàn uỷ CCRĐ cụm đóng đâu tận Kim Động, tôi không dám hỏi. Chừng 8 giờ sáng, đói bụng, chúng tôi vào nhà hàng ăn phở trừ cơm trưa. Đến 12 giờ nghỉ tạm trên những chiếc bàn học sinh bỏ không vì nghỉ hè.

          Thanh Long bị bác hồ sơ Nguyễn Văn Dương, vì thiếu biên bản khám nghiệm tử thi, thiếu mô tả dấu vết hiện trường, rồi hành vi của phạm nhân, động cơ giết địa chủ, cách thực hiện tội ác… Có thể đằng sau tên Dương còn có thủ mưu là cá nhân hay tổ chức phản cách mạng muốn diệt trừ đầu mối v.v…Thanh Long còn bỏ sót tên ác ôn giết người là Trần Thiện Thính tức Cúng, quần chúng đã có đơn phản ánh về Đoàn uỷ…

          Nghe anh Nông đọc lại những lời Đoàn uỷ nhận xét như vậy, tôi rợn tóc gáy, nổi da gà!

          Mấy ông cán bộ Đội xã bạn cũng thở dài vì hồ sơ của họ cái nào cũng phải bổ sung sửa chữa. Nan giải nhất là một tên địa chủ cường hào gian ác đáng tử hình mà đơn tố cáo lại toàn những tội lơ mơ. Ví dụ: Cái ở đang đun bếp, thằng địa chủ giật lấy “que đời” đánh một cái, cái đĩ ấy vỡ sọ lăn quay ra chết!

          Ông cán bộ Đội xã bạn rầu rĩ:

          -Cả Đoàn uỷ cười bò lăn ra, còn mình thì xấu hổ đỏ cả mặt! Thằng thư ký của mình kém quá! Mà cũng tại mình sơ ý không xem xét kỹ.

          Rồi ông ấy khen anh Nông:

          -Ông tìm đâu ra thằng thư ký giỏi thế. Đoàn uỷ khen lời văn viết đâu ra đó, chứng tỏ người có học hành.

          Anh Nông trỏ tay vào tôi….

          Trưa hôm ấy, tôi phải chép hộ mấy cái đơn của Đội xã bạn cho khác kiểu chữ, vì Đoàn uỷ bảo: Hồ sơ chỉ một kiểu chữ viết đơn tố cáo là không hợp lệ. Luật không cho phép một người chuyên viết thuê đơn tố cáo như vậy!

(còn nữa) HTP/2019