VÔ ĐỀ

                       HOÀNG TUẤN CÔNG 

Dơi quả treo cành
Ký hoạ: Hoàng Tuấn Phổ

 

Năm 1984 Cụ thân sinh tôi vướng vào vụ án văn chương "Năm Tý nói chuyện chuột". Đích thân Bí thư Tỉnh uỷ Hà Trọng Hoà phê vào công văn dòng chữ mực đỏ "buộc thôi việc, nhưng cho hưởng mất sức". Cụ trở về quê nhà, vui với sân vườn, đọc sách và làm nghề thuốc Bắc, châm cứu chữa bệnh miễn phí cho dân làng.

Ba năm sau (1986) vườn nhà có cây táo Thiện Phiến do tay Cụ trồng bói quả. Cả nhà vui mừng, ăn thử vài quả, còn lại để dành nhìn ngắm cho đẹp.

Bỗng dưng một ngày những quả táo thơm ngọt cứ qua một đêm lại vãn đi một ít. Xem dấu vết những quả ăn dở rơi xuống đất thì rõ là chuột. Nhưng một điều lạ nếu là chuột thì sao không ăn những quả phía trong mà phải leo ra tận đầu cành mong manh yếu ợt như vậy? Còn chim thì không có loài nào ăn quả mà lại đi ăn đêm cả. Chúng tôi thử bôi kín nhựa đằng gốc cành mà chuột có thể bò lên. Sáng ra không có dấu vết gì đụng chạm ở chỗ bôi nhựa, mà táo thì vẫn tiếp tục bị trộm ăn, vứt hạt ngay tại chỗ. Cứ như có ma vậy...

Một buổi sáng sớm chúng tôi tỉnh dậy thì thấy có gì đó lay động trên cành táo. Đến gần, thật kinh ngạc khi nhìn thấy một con "quái thú" đang giãy giụa tìm cách thoát ra khỏi một tấm vó rách mà đêm hôm trước chúng tôi trùm lên và bó gọn một cành táo sai quả lại. Móng chân nó vướng vào lưới nên đã không thể rời đi trước khi trời sáng như mọi lần.

Bức ký hoạ và bút tích của cụ Hoàng Tuấn Phổ

Gọi là "quái thú" vì cánh nó là cánh dơi, nhưng mặt thì lại là mặt chó, mõm dài đầy đặn chứ không ngắn và dúm dó như những con dơi chúng tôi vẫn thường thấy. Mắt con thú đen lánh, vẻ mặt rất tinh khôn, nhanh nhẹn. Cụ thân sinh tôi nói, đây là giống dơi quả, giống dơi rất quý. Chắc nó đi lạc ở vùng nào đó đến đây. Không nên bắt giết nó.

Cả nhà xúm lại xem và bàn tán. Ai cũng tiếc không có máy ảnh để chụp. Thế là Cụ trở vào nhà lấy ra mảnh giấy nhỏ cùng cây bút mực.

Con dơi quả giãy và thay đổi tư thế liên tục. Thế nhưng chỉ trong chốc lát, hình ảnh con dơi quả treo ngược trên cành táo đã được Cụ ghi lại trước khi chúng tôi phóng thích nó.

Hôm vừa rồi, tôi giở cuốn "Chim Việt Nam - Hình thái và phân loại" (GS. Võ Quý - NXB KHKT, Hà Nội, 1975) mượn của Cụ từ 2014 (khi viết cuốn "...Phê bình & Khảo cứu") tham khảo tư liệu về “bộ Cắt”, để viết bài "Thằng cha già ó đâm"…

Bức "ký hoạ nhanh" tròn 35 năm trước của Tiên nghiêm hãy còn kẹp trong cuốn sách. Mảnh giấy Người dùng để ký hoạ là giấy tận dụng, bị xén mất một góc phía dưới.

                                              HTC/1/10/2021