 |
| Nhà thơ Trịnh Minh Châu |
HOÀNG TUẤN PHỔ
"Không bằng không
cấp không không cả,
Nhá chữ, nhai văn, vỗ bụng
cười!"
(Tự trào tuổi
Bảy mươi)
Đầu năm
2015, mừng thọ Bát tuần, tôi lại làm bài "Cười mình Tám mươi xuân":
"Vườn văn bóng xế
cày thôi cuốc
Mẹt sách chợ trưa đứng
lại ngồi!"
Tóm lại, tôi chỉ muốn tôi là tôi, một
cái tên "Hoàng Tuấn Phổ" trần trụi, đến nay còn cầm được bút như đã từng cầm cày...
Nghe
nói chung quanh Trịnh Minh Châu, người ta đã thành Nhà thơ, Nhà văn "toàn
quốc" cả, như truyện cổ tích, sau một đêm hóa thành triệu phú! Không biết
điều ấy có làm anh suy nghĩ gì không? Riêng tôi, tôi nghĩ: Trịnh Minh Châu cũng
như Hoàng Tuấn Phổ, chúng ta không là "nhà" gì thì có sao đâu? Anh vẫn
làm thơ, tôi vẫn viết văn. Chỉ có thơ hay, thơ dở, làm gì có "thơ tỉnh lẻ"
và "thơ trung ương"? Một nhà văn có tài của Thanh Hóa, Nguyễn Ngọc Liễn,
thuở sinh thời, sau khi được kết nạp vào Hội Nhà văn Việt Nam, mừng rối rít,
khoe với tôi: "Mình vừa được kết nạp!"
Tôi cười vui: "Tôi thấy anh hôm nay
chẳng có gì khác hôm qua!" Nguyễn Ngọc Liễn giương cao cặp kính cận trố
mắt nhìn tôi: "Mày nói thật
à?". Đến lượt nhà thơ Lê Tuấn Lộc, tổ chức hộ thảo "Thơ Lê Tuấn Lộc" (tại trường
Đại học Hồng Đức), tha thiết mời tôi viết cho một bài. Mở đầu bài tham luận,
tôi nói đại ý: Lê Tuấn Lộc từ một nhà thơ
tỉnh lẻ đã trở thành nhà thơ toàn quốc. Nhưng không có nghĩa thơ anh lập tức trở
thành "thơ toàn quốc"!
Dù sao, Trịnh Minh Châu vẫn làm thơ
và thơ Trịnh Minh Châu đúng là thơ thứ thiệt, bây giờ đang hiện hữu trong mắt
tôi.
"Trước
biển Sầm Sơn" là một trong những bài thơ của Trịnh Minh Châu tôi
thích, tưởng như "hư" mà "thực", ngỡ "thực" lại
"hư",...tác giả nói mình mà nói người, mượn cái riêng để nói cái
chung, tưởng là chuyện thơ, hóa ra chuyện đời:
"Trách chi gió bụi
lẩn vào
Cả son phấn nữa ạt ào
sóng xô...
...Ngập ngừng toát cả mồ
hôi
Từng quen ao nhỏ một thời
đi qua
Bây giờ đứng trước bao
la
Buồn vui bề bộn ngóng
xa trông gần...
...Xin về với biển người
ơi
Sạch đi tù đọng một thời
ao con!"
Trong bài giới thiệu thơ Trịnh Minh
Châu trên Đài Tiếng nói Việt Nam, cố Nhà thơ Nguyễn Bùi Vợi nhận xét rất đúng,
thơ Trịnh Minh Châu "nhiều tầng ý nghĩa"...
"Trước biển Sầm Sơn" là một
trong những bài thơ như vậy. Chúng ta đã thoát khỏi một thời "ao nhỏ",
nhưng chưa dám hay chưa đủ sức nhảy vào biển cả mênh mông để vẫy vùng, tắm táp
cho "Sạch đi tù đọng một thời ao
con"!
Chung
quan Trịnh Minh Châu, người ta hô hào "đổi mới thơ", "hiện đại
thơ", tự "đánh phấn" thơ mình, "tô son" tên mình, để rồi
lầm tưởng...Với Châu anh vẫn điềm tĩnh, kiên trì lối viết của mình, nên dễ bị
xem thường là cũ, là khô...
Tôi
đọc ở đâu đó một bài thơ "Con cóc" viết về một "con cóc đổi mới",
"con cóc hiện đại". Bài thơ "Con cóc" của văn học dân gian
vốn rất hay, được tác giả "tân biên":
Con cóc trong hang,
Con cóc nhảy ra
Con cóc ngồi đó
Con cóc ngó đất
Con cóc trông trời
Con có thở dài...
Tại sao con cóc thở dài? Cái thở dài
ấy có lẽ hàm chứa một lời than kèm theo một câu hỏi: "Chao ôi! Trời đất bao lá quá! Choáng ngợp quá! Ta biết làm thế nào đây
để thoát khỏi cái hang chật hẹp, tối tăm?" Tác giả viết tiếp:
Con cóc chép miệng
Con cóc nhảy đi...
Chàng
Cóc "chép miệng" vì may mắn, tình cờ con muỗi bay qua mũi mình chăng?
Chắc không phải. Đó là cái tắc lưỡi "Cũng liều nhắm mắt đưa chân",
cho nên "con cóc nhảy đi". Nhưng "nhảy đi đâu?". Cứ nhảy đại,
đi bừa, không khéo lại nhảy tòm xuống cái "ao con" "tù đọng",
hay ra đường cái đầy xe cộ nườm mượp kia? Tác giả bài thơ "Con cóc tân biên" cho thấy chàng cóc của mình lâm vào thế
bế tắc, vì mất phương hướng hay không có phương hướng, và lẫn lộn năng khiếu với
tài năng!?
Bản
lĩnh của Nhà thơ Trịnh Minh Châu, dù chỉ là một nhà thơ tỉnh lẻ, rất yêu thơ,
say thơ, nhưng không bốc đồng; lấy trái tim mình thay cho la bàn, như người uống
rượu, nồng nàn men cay mà vẫn tỉnh táo. Anh hay đến chùa, hiểu được giáo lý nhà
Phật, đã "Khấn trước tượng
chùa":
"...Khấn rằng thập
loại chúng sinh
Không không sắc sắc như kinh lời truyền
Thế gian không chức
không quyền
Không thường dân chẳng
bon chen lọc lừa
Không cung điện chẳng đền
chùa
Tòa sen, ngai báu cũng
là sắc không...
...Nếu như không phải
Nam mô
Cứ vô vi khỏi ai thờ phụng
nhau
Không ai vơ vét làm
giàu
Không nghèo đói, chẳng
kiếp đau luân hồi..."
Bây giờ ngày càng nhiều khách lên
chùa thắp hương khấn phật, xin ngài "phù hộ"...kẻ thăng quan tiến chức,
người giàu sang phú quý, mấy ai như tác giả:
Nỉ non khấn phật mãi rồi
Đêm nằm mộng, tôi với
tôi một mình(!)
Không rõ đức Phật có báo mộng gì cho
Trịnh Minh Châu hay không? Vì tiếng lòng của tác giả cũng là tiếng lòng của
muôn người mộng ước thoát khỏi "kiếp đau luân hồi"!
HTP/Làng Đoài, 11/9/2015
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét