HƯNG YÊN ĐẤT TỔ

            Mình quê Thanh Hóa, nhưng đất Tổ lại tận thôn Nhân Lý, xã Thanh Long, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên. Từ khi còn nhỏ mình đã nghe ông Nội nói như vậy. Vừa rồi (lần thứ 3) mấy anh em mình về Hưng Yên giỗ cụ Thủy Tổ (9/5/Giáp Ngọ). Cảnh trí đặc trưng của làng quê vùng đồng bằng Bắc bộ  rất khác nơi mình sinh ra, lớn lên. 

Đây là vùng quê đất chật, người đônng, nhà cửa san sát

Những con đường làng lát gạch nghiêng từ thời phong kiến,thuộc diện 

đẹp nhất huyện Yên Mỹ, từng là niềm tự hào của dân làng Nhân Lý

Đây thực sự là nét văn minh của làng quê đồng bằng Bắc Bộ. Cùng thời, 

những con đường ở làng quê Thanh Hóa hoàn toàn bằng đất và rất lầy lội.

Nhà thở Tổ họ Hoàng vẫn còn giữ được cái cổng khá cổ kính

Bên trên cổng có hai chữ "Bản lai" nghĩa là: Nơi gốc mà đến

Nhà thờ Tổ họ Hoàng có 5 gian, hai chái. 

Ngày giỗ, mọi người đã tề tựu đông đủ, ngồi tràn từ trong nhà ra ngoài sân. 

Kiến trúc nhà thờ đơn giản mà đẹp

Mái ngói nhuộm một thứ màu thời gian cổ xưa mà đầy sức sống

Đi qua không biết bao mùa mưa nắng, nét kiến trúc vẫn mang vẻ đẹp muôn năm cũ

Năm 1956, cụ thân sinh ra mình-Nhà nghiên cứu Hoàng Tuấn Phổ

 từng tìm về đất Tổ lánh nạn Cải cách ruộng đất và được các bác trong

 họ cưu mang, ở lại tại nhà thờ làm nghề dạy học một thời gian.

Vẻ đẹp của chạm khắc giản đơn, cổ điển

Dấu vết thời gian hơn hai trăm năm trên thân cột hiên

 nằm cạnh những chi tiết mới trùng tu

Bàn thờ ngày giỗ Tổ. Nem chua và sen hồng đem từ Thanh Hóa

Vẻ đẹp của sen thật hài hòa và lung linh bên ánh lửa đèn nến 

và mầu sơn son thếp vàng

Hoành phi, cửa võng do con cháu họ Hoàng trong Thanh Hóa cung tiến, 

làm bằng sơn ta, nay đã chín mầu thời gian

Bức đại tự ba chữ Hoàng Vĩnh Xương (Họ Hoàng mãi tốt đẹp) do mình thủ bút.

Bấy giờ mình ở độ tuổi 30, so nét bút bây giờ thì đã khác xa. 

Nhưng nhìn lại, kể ra cũng không đến nỗi nào.

Ở Hưng Yên không có dừa. Trong dịp về quê lần thứ hai, 

mấy bố con đem theo 4 cây dừa Thanh Hóa trồng ở vườn trước nhà thờ

Nhưng chỉ sống được một cây. Và năm nay lần đầu tiên đậu được mấy quả.

Việc trồng dừa ở đất Tổ mang tính tượng trưng. 

Bởi cây dừa chỉ hợp với vùng đất ven biển, chất đất có nhiều muối, ka-li

Dâng hương bái Tổ

Giỗ Tổ năm nào cũng làm thịt cả con lợn.

Chủ đạo vẫn là xôi nếp cái hoa vàng và giò lụa, các món chế biến từ thịt lợn

Ăn xong, ai cũng có phần mang về nhà.

Các chú ở Thanh Hóa đi thăm các bác trong họ 

Cậu mặc áo trắng cộc tay là con rể của họ Hoàng trong Thanh Hóa.

Lần này là lần thứ hai cậu cùng gia đình về quê Tổ Hưng Yên 

Còn đây là con dâu của họ Hoàng trong Thanh Hóa

Lần đầu về đất Tổ nhà chồng, cô không giấu nổi vẻ háo hức và thích thú...

Cảnh vật trong làng Nhân Lý thật đơn sơ, dung dị mà đẹp

Mầu thời gian hiện diện ở khắp nơi. Không ai tô vẽ

Tất cả đều rất tự nhiên

Dường như ở nơi đất chật người đông, 

cây cối cũng học cách thích nghi cho riêng mình

Bên nhà bác Túy trưởng họ

có cây nhãn Tổ mấy trăm năm tuổi vẫn đơm hoa kết trái

Trông chẳng khác nào một cây cổ thụ thuộc loại đa, đề

Những cái ao rộng mênh mông trong làng vẫn đa số nguyên vẹn. Rất may, ở đây

 dù đất chật người đông nhưng bà con không lấp ao để làm nhà như trong Thanh Hóa.

Tuy nhiên, tiếc rằng, những con đường văn minh này sắp trở thành 

một tầng văn hóa trong lòng đất, vì trong năm 2014, 

người ta sẽ phủ lên nó một lớp bê tông

Và không biết  trong tương lai, chiếc giếng cổ này của làng sẽ thế nào ?

Nhân Lý cũng như 7 xã của huyện Yên Mỹ 

nối tiếng bởi đặc sản nếp cái hoa vàng

Một hình ảnh đặc trưng: Rìa làng là những bờ chuối, 

con mương và cánh đồng lúa nếp. Những cánh đồng này chính là kết quả

mồ hôi nước mắt từ lúc cụ Thủy Tổ họ Hoàng từ Tràng Bát (Hà Nội) về đây khai phá, 

lập làng, trải mấy thế kỷ dòng họ Hoàng tiếp nối...

Giống lúa nếp hạt to tròn, thổi xôi vừa giẻo, vừa thơm ngon.

Mỗi nhà thu hoạch tới cả tấn nếp cái hoa vàng mỗi vụ

Nắng vàng và lúa vàng trên sân phơi nhà bác Tình-một nhà mới xây 

ngoài đường về phía đê sông Nhân Lý. Họ Hoàng là một trong ba họ

ở Nhân Lý, nhưng chiếm tới nửa số dân ở đây.

         Nhà mình trong Thanh Hóa là đầu họ thuộc cành 3, chi 3 (trong số 5 chi) của họ Hoàng ngoài Hưng Yên. Về không gian, thôn Nhân Lý cách xa thôn Văn Đoài (nơi mình sinh ra) độ 170 cây số. Về thời gian, đất Tổ Hưng Yên từ khi cụ Tổ cành 3 vào Thanh Hóa lập nghiệp cách thời mình sống đến hơn hai trăm năm, cách cụ Thủy Tổ từ Tràng Bát-Hà Nội đến Hưng Yên lập làng khoảng 4 trăm năm. Nghĩa là cụ Tổ nhà mình vào Thanh Hóa (thời Tây Sơn) đến mình là đời thứ 7.  Nhiều người  gọi là "anh em bắn đại bác cũng không tới" vì thấy xa lắm. Nhưng, “Vật bản hồ thiên, Nhân bản hồ tổ". Nếu không có gốc Tổ Hưng Yên, làm gì có mình ở trên đời ? Bởi vậy, anh em mình vẫn thấy rất gần gũi, thân thương. 
Anh em mình thấy rất gần vì Cụ thân sinh mình thấy gần. 
Cụ thân sinh mình thấy gần vì ông Nội mình thấy gần... 
Tất cả con cháu họ Hoàng trong Thanh Hóa đều thấy gần vì các Bác, các Chú, anh em họ hàng ngoài đất Tổ Hưng Yên cũng thấy rất gần...
Mọi người đều thấy gần, con cháu mình mai sau cũng sẽ thấy rất gần...

                                                                           Thực hiện: HTC