Hoàng Tuấn Công
Ông
Nguyễn Lân Hùng-Tổng thư ký Hội các ngành sinh học Việt Nam-người nổi tiếng với
việc tuyên truyền, hướng dẫn nông dân làm kinh tế phong trào. Ông là
tác giả nhiều cuốn sách và tài liệu kỹ thuật nuôi giun, dế, dúi, đến nhím, kỳ
đà, ếch nhái, ba ba, rắn mối, cầy hương,...
Ngày 19/3/2015 khi dư luận đang hết sức phẫn nộ bởi
việc triệt hạ hàng loạt cây xanh Hà Nội, ông Nguyễn Lân Hùng, với tư cách là
một Nhà khoa học đã phát biểu (trên báo An ninh Thủ đô): Thay thế đồng bộ cây xanh: “Tôi tin, Hà Nội làm đúng” :
“Tôi
tin, Hà Nội làm đúng, chủ trương là đúng. Nhưng có vẻ cách làm của các cấp, Sở
ngành chưa thấu đáo - như Chủ tịch UBND TP Nguyễn Thế Thảo đã nói. Việc tuyên
truyền tới người dân chưa tới, nên gây hiểu nhầm và thiếu thông tin. Vì
vậy, các Sở, ngành Hà Nội cần thông tin cho người dân hiểu rõ, việc thay thế
là thay những cây cong nghiêng, sâu mục không an toàn, những cây không thuộc
chủng loại cây đô thị. Việc thay thế này là thay thế xen kẽ, kéo dài
từ 2015-2017 chứ không phải chặt hạ đồng bộ trên các tuyến phố như
người dân đang hiểu”.
Theo những gì ông Nguyễn
Lân Hùng nói thì Hà Nội chỉ mới có chủ trương chặt cây trên giấy tờ, văn bản, “không phải chặt hạ đồng bộ trên các
tuyến phố như người dân đang hiểu” (!) "Đang hiểu" và "hiểu nhầm" do "thiếu thông tin" chứ không phải đang nhìn thấy(?!)
Cứ ngỡ ông Nguyễn Lân Hùng
lỡ miệng. Thế nhưng, chiều ngày
23/3/2015 (trên báo Hà Nội mới) ông Hùng vẫn tiếp tục quan điểm: “Thay thế cây xanh cho Hà Nội: Phải làm và nên làm" .
Những gì cơ quan điều tra đang làm, báo chí đang phản ánh có lẽ đã là câu trả lời cho ông Nguyễn Lân Hùng. Tuy nhiên ta thử xem, ngoài những lời ngụy biện, bênh vực cho chính quyền Hà Nội, trình độ chuyên môn, hiểu biết và thông tin của ông đến đâu.
ĐÁNH TRÁO KHÁI NIỆM:
Ông lặp lại quan điểm lần phát biểu trước: “việc chặt hay thay cây
là việc làm bình thường với bất cứ đô thị nào. Sự phản ứng vừa qua từ công
luận là do người dân chưa được tuyên truyền để hiểu rõ lý do tại sao lại
phải chặt bỏ, thay thế những loại cây đó cũng như giá trị, vẻ đẹp, tác
dụng… của những loại cây được trồng mới”.
Điều kỳ lạ, ông Nguyễn Lân Hùng cố tình đánh tráo khái niệm, phớt lờ thực tế: Hà Nội đã chặt, thay thế hàng loạt cây cổ thụ đang xanh tốt, khỏe mạnh một cách rất vội vã, bất thường chứ không phải thay thế “những cây cong nghiêng, sâu mục không an toàn”, càng không phải “thay thế xen kẽ, kéo dài từ 2015-2017” như ông “tin” chính quyền Hà Nội.
Điều nguy hiểm ở chỗ ông liệt cây xà cừ vào danh sách những cây "không thuộc chủng loại cây đô thị", đặt ngang hàng chúng với những cây "cong nghiêng, sâu mục không an toàn" cần phải loại bỏ: "Việc thay thế là thay những cây cong nghiêng, sâu mục không an toàn, những cây không thuộc chủng loại cây đô thị". Tuy nhiên, ông lý giải thế nào về những hàng cây xà cừ cổ thụ, đều tăm tắp trên đường Hà Nội-Hà Đông? Nếu “gẫy đổ la liệt” thì giờ đây đâu cần phải “nhọc công” chặt hạ, thay thế? Có dịp lên Am Tiên (núi Nưa-Thanh Hóa) ông lý giải ra sao về hàng xà cừ đại thụ gần thế kỷ qua vẫn đứng dàn hàng, sừng sững qua bao mùa bão tố dữ dội của miền Trung?
 |
| Hàng xà cừ cổ thụ trồng từ 1928 trên đường lên Am Tiên núi Nưa Thanh Hoá Ảnh: cập nhật của HTC |
Ngay như việt chặt hạ, thay thế đối với những loại "cây cong, nghiêng" cũng phải hết sức thận trọng. Bởi cây cong không hẳn là xấu, ngược lại có thể tạo nên vẻ đẹp độc đáo. Với cây nghiêng, nếu là cây quý cũng nên dựng, trồng lại. Không nên máy móc, cứ thấy "cong, nghiêng" là đánh dấu X vào và hạ sát.
PHI KHOA HỌC:
Ông Nguyễn Lân Hùng là nhà
khoa học hẳn phải biết rõ, cây đô thị bật gốc, gãy đổ do rất nhiều nguyên nhân:
tầng đất canh tác mỏng (phía dưới nhiều gạch ngói, bê tông của lớp kiến trúc
trước, khiến rễ cây không thể mọc sâu, vươn xa), do đào bới đường, vỉa hè nhiều
lần (rễ của cây bị chặt đứt); do tán cây quá cao, quá nặng (vì không được chăm
sóc, tạo tán); do mưa ngập khiến đất nhão ra, cộng bão lớn hoặc đúng luồng gió
lớn; do khi trồng cây, kích thước hố đào không đúng tiêu chuẩn (hố quá nhỏ,
nông)...Sao chỉ quan sát gốc rễ của những cây bị đổ mà không nhìn thấy bộ rễ vĩ đại của những cây đứng vững ngót thế kỷ bị đốn hạ, đào bới? Một
cây xà cừ nếu được định kỳ tỉa cành, tạo tán, chăm sóc để cây không vươn quá
cao, tán không quá nặng sẽ không dễ bị bão tố quật ngã. Sao Hà Nội không dùng
kinh phí gần 36 triệu đồng cho việc triệt hạ một cây xà cừ, để chăm sóc, điều khiển, tạo tán cho cây? Nếu cây
mỡ thực sự là cây đẹp, tốt, phù hợp, sao không bắt đầu bằng việc trồng ở những khu
đô thị mới của Hà Nội?
TIỀN HẬU BẤT NHẤT:
Quan điểm thay thế cây cho
Hà Nội của ông Nguyễn Lân Hùng cũng rất phi khoa học, tùy tiện, tiền hậu bất
nhất, thiếu tính nhân văn:
-Ông cho rằng cần loại bỏ
những cây “không thuộc chủng loại cây đô
thị” như “xà cừ dễ bật gốc, lim xẹt
dễ gãy cành…” thế nhưng ông Hùng lại khuyên nên trồng cây
chò chỉ: “mỗi con đường, tuyến phố nên trồng từng
loại cây khác nhau, có ý nghĩa riêng như đường Bắc Sơn trồng hàng cây hoa ban, đường Hùng Vương, Trần Phú trồng cây chò chỉ…”
Vậy xin hỏi ông Nguyễn Lân
Hùng, căn cứ nào để xếp cây chò chỉ vào loại
cây đô thị, nên trồng thay thế ở đường Hùng Vương, Trần Phú? Theo tài liệu của Viện khoa học lâm nghiệp Việt Nam, chò chỉ là loài cây
lấy gỗ và là cây gỗ lớn, cao 30-40m (cây ở rừng Cúc Phương cao tới 60m), đường
kính có thể đạt 150-200cm, thân tròn thẳng, sống trong rừng tự nhiên, phù hợp
với rừng hỗn giao, thảm thực vật nhiều tầng, nhiều tán, “nơi ven khe suối, chân hoặc sườn núi, ẩm, ở độ cao £700 m so với mực
nước biển và thích hợp với các loại đất như Feralit đỏ nâu hoặc vàng đỏ phát
triển trên các loại đá mẹ Phiến thạch sét, Granit, Phiến thạch mica, có tầng
dày, tơi xốp, thành phần chủ yếu là sét pha thịt”.
Với đặc điểm sinh học như vậy, ai bảo chò chỉ phù
hợp với cây xanh đường phố Thủ đô?
-Ông
nói “người dân chưa được tuyên truyền để hiểu rõ lý do tại sao lại
phải chặt bỏ, thay thế
những loại cây đó cũng như giá trị, vẻ đẹp, tác dụng… của những loại cây được trồng mới”. Vậy nếu bây giờ được tuyên truyền, theo ông, cây mỡ được trồng mới thay
thế xà cừ ở đường Nguyễn Chí Thanh có “giá
trị, vẻ đẹp, tác dụng” như thế nào? Nó có thuộc chủng loại "cây đô
thị" như cây chò chỉ do ông đề xuất không?
Trồng cây xanh cho Thủ đô (đúng như ông Nguyễn
Lân Hùng đã nói, phải tính đến “cả trăm năm”) đâu phải chuyện nay nuôi dế mèn, nuôi ếch thất bại, mai chuyển sang nuôi nhím; nuôi nhím
phá sản lại chuyển sang rắn mối, cầy hương... như cách ông hướng dẫn nông dân
làm kinh tế phong trào?
-Ông Nguyễn Lân
Hùng đưa ra ý kiến: “một số loại cây như
cây bàng, theo tôi cũng không phù hợp là cây đô thị, bàng về mùa đông rụng lá,
nhìn rất xấu”. Do đó, theo ý ông “việc thay thế cây xanh
của Hà Nội nên được làm quy củ (...) tốt nhất nên chọn cây đẹp, cho
bóng mát và xanh quanh năm”.
Vâng, không rụng lá theo
mùa mà phải “xanh quanh năm”! Vậy “cây hoa ban” ông khuyên nên trồng ở “đường Bắc Sơn” là cây thế nào? Nó chính là cây
rụng lá theo mùa đó thưa ông! Trong mấy tháng mùa khô (trùng với thời gian từ
cuối thu sang đông) nếu nhìn cây hoa ban, người ta sẽ ngỡ cây đã chết queo từ
lâu. Sang xuân độ tháng 2, tháng 3, hoa ban mới đổ lộc ra hoa tưng bừng. Vậy, bây
giờ Hà Nội có nên trồng cây hoa ban rụng lá vào mùa đông nữa không, thưa ông?
Ông Nguyễn Lân Hùng là nhà
khoa học sao lại phát biểu ý kiến thiếu khoa học, tùy tiện, tiền hậu bất nhất,
mâu thuẫn đến vậy?
GIẢN ĐƠN, TRẦN TRỤI VỀ THẨM MỸ:
-Trở lại câu chuyện “một số loại cây như cây bàng, theo tôi cũng
không phù hợp là cây đô thị, bàng về mùa đông rụng lá, nhìn rất xấu” và “nên chọn cây đẹp, cho bóng mát và xanh
quanh năm” của ông Nguyễn Lân Hùng.
Thưa ông, nếu kể về loại
cây “mùa đông rụng lá, nhìn rất xấu” không
"cho bóng mát và xanh quanh năm”
thì Hà Nội không chỉ có bàng mà còn rất nhiều loại khác như cây sưa, phượng vĩ, lộc vừng, bằng lăng, cây cơm nguội,
liễu rủ,v.v...Vậy, những loại cây mang lại vẻ đẹp quyến rũ cho Hà Nội này hẳn cũng nên thay thế một cách có “quy củ” hoặc không nên trồng nữa sao? Cây
ở Hà Nội rụng lá vào cuối thu sang đông. Đây là khoảng thời gian Hà Nội không
còn nắng, nhu cầu bóng mát đâu phải chuyện bức xúc? Tại sao dứt khoát phải thay
thế hoặc trồng mới bằng loại cây "cho
bóng mát và xanh quanh năm"? Vả lại, từ lúc "cây cơm nguội vàng, cây bàng lá đỏ"(*) cho đến khi chúng
trút lá ngủ đông, chỉ còn thân cành khẳng khiu, đứng âm thầm như sắp lụi tàn trong
màn sương giá rét của Hà Nội cũng có vẻ đẹp và cảm xúc riêng của nó,
sao lại "nhìn rất xấu"
được? Là dân Thủ đô mà ông chưa từng thấy vẻ đẹp của những "cây
bàng mồ côi mùa đông" (*), những phượng
vĩ, lộc vừng, liễu rủ ven hồ...mùa
trút lá vàng đã đi vào thơ ca, nhạc họa, nhiếp ảnh... và cảm xúc của người Hà Nội,
du khách bốn phương thế nào sao?
 |
| Vẻ đẹp của cây bàng mùa đông Hà Nội |
Cây rụng lá mùa đông, sang
xuân bỗng tưng bừng chồi non lộc biếc, thành phố cây xanh như được khoác một
tấm áo mới non tơ, mơn mởn, đầy sức sống, không phải là nét đẹp từng có và mãi
mãi cần có của Hà Nội hay sao? Nếu Hà Nội thay thế, hoặc trồng mới toàn bộ bằng
loại cây "cho bóng mát và xanh quanh
năm" như đề xuất của ông, khi ấy, sẽ không còn mùa thu Hà Nội, không
còn mùa xuân của thiên nhiên đất trời nữa. Vậy, ông nghĩ sao về một Hà Nội tự đánh mất bản sắc như
vậy trong tương lai? Chẳng nhẽ ông nghĩ rằng, tình yêu với cây xanh Thủ đô, vẻ
đẹp của Hà Nội chỉ ở một lẽ giản đơn là cây đem lại "bóng mát quanh năm" sao? Rõ ràng, chuyện lựa chọn cây xanh cho Hà Nội không đơn giản chỉ là rụng lá theo mùa, hay "bóng mát quanh năm" như ông Nguyễn Lân Hùng khuyên bảo mà còn tùy thuộc vào rất nhiều yếu tố khác nữa.
 |
| Vẻ đẹp của bàng mùa đổ lộc Ảnh: ST |
 |
| Vẻ đẹp của cây rụng lá theo mùa ở Hà Nội |
PHÁN BỪA:
-Về cây lim xẹt, không biết căn cứ vào đâu, ông Nguyễn Lân Hùng cho rằng cũng không nên trồng vì “xà cừ dễ bật gốc, lim xẹt dễ gãy cành…” ?
Tuy nhiên, lim xẹt là loại cây đẹp "được trồng rộng rãi làm cây cảnh (do cây có tán tròn đều và hoa nở rộ rất đẹp) và che bóng trên đường phố, công viên, công sở, trường học. Hiện một số thành phố lớn ở Việt Nam như Hải Phòng, Hà Nội, Đà Nẵng, Nha Trang, TP Hồ Chí Minh... Lim xẹt là một trong các loài cây chủ lực chiếm cơ cấu cao trong hệ thống cây xanh đô thị. TP Đà Nẵng đã đưa cây lim xẹt vào trong 5 loài cây chủ lực của TP" (Theo Wikipedia).
Có đúng lim xẹt dễ gãy cành hay không, chưa thấy tài liệu nào nói đến. Nhưng dẫu có thì lý do "lim xẹt dễ gãy cành" không nên trồng của ông Nguyễn Lân Hùng cũng không chính đáng. Vì chính đặc điểm "dễ gãy cành" mà nhiều loại cây rất ít bị đổ do mưa bão. Bởi hàng năm, chúng được tự nhiên tỉa bớt cành lá, chấp nhận trơ trụi trong cơn bão tố để giữ vững gốc rễ, sau đó thân cành lại tái sinh tươi tốt. Bởi vậy, đặc tính dễ gãy cành của lim xẹt (nếu có) cũng phải được nhìn nhận là một cách sinh tồn của loài cây trong tự nhiên, ưu điểm của một loài cây khó bị đổ ngã. Tuy nhiên, theo rất nhiều tài liệu, lim xẹt được xếp vào loại cây xanh đường phố với nhiều ưu điểm: chịu khô hạn, nắng nóng, tán xanh mát, hoa đẹp, bộ rễ ăn sâu, thân gốc vững... mà Wkipedia đã ghi nhận một phần. Thành phố Thanh Hóa cũng có loại lim xẹt này, được trồng cách đây 20 năm, hiện cho bóng mát rất tốt.
 |
| Lim xẹt (còn gọi Phượng vàng) ông Nguyễn Lân Hùng khuyên không nên trồng vì dễ bị gãy cành. |
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét