PHIẾM HỢI PHÚ

Tranh của Hoạ sĩ Trần  Viết Thục (Thuc Tran)

         CAO BỒI GIÀ

Nhân đón năm mới Kỉ Hợi, bác Cao Bồi Già gửi cho Tuấn Công Thư Phòng bài "Phiếm Hợi Phú", xin trân trọng giới thiệu tới bạn đọc, và cảm ơn bác Cao Bồi Già đã chia sẻ.

THANH VÔ TIỀN, NGHỆ VÔ HẬU

Cửa Tả thành Thanh Hoá.
Ảnh: ST

HOÀNG TUẤN CÔNG

Trong bài “Về câu nói Thanh vô tiền, Nghệ vô hậu” (Tạp chí Văn hoá Nghệ An-2011), tác giả Nguyễn Trung Hiền nhận định: “Người ghi câu nói “Thanh vô tiền, Nghệ vô hậu” đầu tiên có thể là H.Le Brơtông (H.Le Breton). Ông đã ghi câu nói trên vào “An Tĩnh cổ lục” (Le vieux An Tĩnh) xuất bản năm 1936 ở Tập san “Đô Thành hiếu cổ”.

Quả tình, trong “An Tĩnh cổ lục”, Hyppolyte Le Breton có chép:

GIỐNG LỢN QUÝ TRONG TRANH ĐÔNG HỒ

Lợn ăn cây ráy
                     Tranh Đông Hồ (St)

HOÀNG TUẤN CÔNG

Trong bài “Gà lợn trong tranh Đông Hồ”, Nhà nghiên cứu tranh dân gian Phùng Hồng Kổn cho rằng, “nguyên mẫu” con lợn trong dòng tranh này là “lợn ỉ thuần chủng”. Ông viết:

CON LỢN VÀ CHỮ “GIA”

Lợn độc
Tranh Kim Hoàng

HOÀNG TUẤN CÔNG

Trong Hán tự, chữ “gia” 家, thuộc chữ Hội ý. Hình chữ trong Giáp cốt văn và Kim văn thấy rõ một nếp nhà có mái và cột (sau này phát triển thành bộ “miên” 宀), bên trong có con lợn đang nằm (sau thành bộ “thỉ” 豕). Sách “Tìm về cội nguồn chữ Hán” (Lý Lạc Nghị - Jim Waters, NXB Thế giới - 1997) giải thích: “Ngày xưa vương công quý tộc sau khi chết, đều có xây miếu để thường xuyên thờ cúng; thường dân không có miếu, thường bày con lợn dưới hiên nhà để cúng bái, đó là gia (nhà). Sau đó, nghĩa được mở rộng là trú sở (nhà ở) v.v”.

GIỮ NHƯ ÔNG THẦY GIỮ ẤN

Trảm tà đoạn ôn ấn -một trong rất nhiều loại pháp ấn
của thầy phù thuỷ.
Ảnh: ST

HOÀNG TUẤN CÔNG

-“Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam” (Vũ Dung-Vũ Thuý Anh-Vũ Quang Hào) giải thích: “Giữ như ông thầy giữ ấn (thầy: thầy phù thuỷ; ấn: ấn quyết, thuật của phù thuỷ, dùng tay làm phép trừ ma quỷ). Giữ bí mật, không truyền dạy cho ai”. 

-“Từ điển từ và ngữ Việt Nam” (GS. Nguyễn Lân): -"Giữ như ông thầy giữ ấn (Thầy là thầy cúng; ấn là thuật của phù thủy dùng tay làm phép) Như ý câu trên: Anh đừng hòng mượn nó bộ sách ấy, vì nó giữ như ông thầy giữ ấn”.

ANH LÙN XEM HỘI

Anh lùn xem hội
Tranh minh hoạ của Tàu

      HOÀNG TUẤN CÔNG

-“Từ điển từ và ngữ Việt Nam” (GS Nguyễn Lân) giải thích: “anh lùn xem hội • ng. Câu hài hước nói đến sự thiệt thòi của người ở địa vị thấp kém <> Trong hội nghị quốc tế đó, tôi chỉ là một anh lùn xem hội!”.

-“Việt Nam tự điển” (Lê Văn Đức): “Anh lùn xem hội thng. Thiếu cả phương tiện mà phải đương đầu với việc khó khăn, quá sức”.

CÁCH VẬN DỤNG TỪ NGỮ, THÀNH NGỮ, TỤC NGỮ CỦA GS. NGUYỄN LÂN (P5)

Cánh chim lạc đàn.
               Ảnh: mapio.net

HOÀNG TUẤN CÔNG

(Trích tiểu mục 7 mới bổ sung trong bản 2018 [tổng 27 trang], thuộc mục “Tiếng mẹ đẻ”.)

o “như ăn phải ớt • tt. Đắng cay mà không dám nói ra <> Quá tin người nên bị lừa, như ăn phải ớt”.

Nếu không ăn được ớt, mà lại lỡ ăn phải ớt thì cay lắm, cứ gọi là xuýt xoa, sặc sụa, giàn giụa nước mắt. Không ai cấm, cũng không ai nén chịu, giấu giếm làm gì. Bởi vậy, chẳng có lí do gì lại đặt ra thành ngữ “như ăn phải ớt” rồi giảng giải là “đắng cay mà không dám nói ra”.

DỐT ĐẶC CÁN MAI

"Dốt đặc cán mai". 
Tranh: ST

HOÀNG TUẤN CÔNG

Một số nhà nghiên cứu và biên soạn từ điển (Vũ Dung, GS. Nguyễn Lân, Văn Tân…) lại thu thập và giải thích thêm các dị bản “Dốt đặc cán thuổng”, hay “Đặc cán thuổng”. Theo đây, “Dốt đặc cán mai” có vẻ như là cách nói tuỳ tiện của dân gian. Nghĩa là “đặc cán mai”, cũng giống như “đặc cán thuổng”, hay thậm chí là “đặc cán cuốc” mà thôi[1].

TỪ “TÚI ĐOM ĐÓM” CỦA TÀU, ĐẾN “TRỨNG ĐOM ĐÓM” CỦA TA

Xa Dận đọc sách ban đêm
bằng "túi đom đóm"
Tranh của Tàu

HOÀNG TUẤN CÔNG

Đời Tấn (晉) có người học trò tên là Xa Dận (車胤), tự Vũ Tử (武子), thông minh dĩnh ngộ ham học, nhưng gia cảnh bần hàn. Nhà nghèo, không đủ tiền mua dầu thắp sáng, nên vào những đêm hè, Xa Dận bắt đom đóm bỏ vào một cái túi lụa, gọi là “nang huỳnh” 囊螢 (túi đom đóm) để tạo ra ánh sáng đọc sách thâu đêm. Đến khi trưởng thành, Xa Dận càng nổi danh mẫn tiệp, thông tuệ, sau làm tới chức Lại bộ thượng thư.

CÁCH VẬN DỤNG TỪ NGỮ, THÀNH NGỮ, TỤC NGỮ CỦA GS. NGUYỄN LÂN (P4)

HTC và PGS.TS Hoàng Dũng
người viết "Lời giới thiệu" và hết lòng cho
 sự ra đời của sách "Phê bình-khảo cứu"
lần đầu gặp nhau tại Tuấn Công Thư phòng (8/2018)

HOÀNG TUẤN CÔNG

(Trích tiểu mục 7 mới bổ sung trong bản 2018 [tổng 27 trang], thuộc mục “Tiếng mẹ đẻ”.)

o “muộn còn hơn không • ng. Tuy đã chậm, nhưng vẫn hơn là không có hay không làm <> Vì bận việc anh không kịp về dự lễ mừng đại thọ ông nội, khi về anh xin lỗi, cụ đã nói: Muộn còn hơn không”.

CÁCH VẬN DỤNG TỪ NGỮ, THÀNH NGỮ, TỤC NGỮ CỦA GS. NGUYỄN LÂN (P3)

Bản 2017 (trái) và bản 2018 (phải)
Ảnh: HTC

HOÀNG TUẤN CÔNG

(Trích tiểu mục 7 mới bổ sung trong bản 2018 [tổng 27 trang], thuộc mục “Tiếng mẹ đẻ”.)

o “lễ như tế sao • ng. Lễ hết nơi này nơi khác và nhiều lần <> Ông chồng ốm, bà vợ đi lễ như tế sao mà vẫn không khỏi”.

“Tế sao” là làm lễ cúng sao ngoài trời. Lễ tế sao chỉ làm ở một địa điểm, nhưng vì người ta cúng rất nhiều loại sao, nên phải bái lạy rất nhiều lần. Thế nên có thành ngữ “lạy như tế sao”, mà Từ điển Vietlex giải thích “lạy như tế sao • [kng] vái lạy lia lịa: “Chàng nói chưa hết, bỗng cánh cửa buồng mở toang. Nga chạy ra, tóc rũ rượi, ngồi phệt xuống đất, chắp tay, cúi đầu, lạy như tế sao (...)” (Nguyễn Công Hoan)”; và chính GS. Nguyễn Lân giải thích: “lạy như tế sao • ng. Nói người lạy đi lạy lại <> Ông ấy đã không đồng ý thì anh có lạy như tế sao, ông ấy cũng không nghe”.

Theo đó, người ta chỉ nói “lạy như tế sao”, chứ không ai nói “lễ như tế sao”. Trường hợp “lễ” ở đây có nghĩa như “lạy”, thì “lễ như tế sao” không thế được hiểu là lễ bái khắp nơi, “lễ hết nơi này nơi khác và nhiều lần” như GS. Nguyễn Lân giảng.

TÁI BẢN “TỪ ĐIỂN TIẾNG VIỆT CỦA GS NGUYỄN LÂN-PHÊ BÌNH VÀ KHẢO CỨU” (2)

Một độc giả cao tuổi mua sách
 "Từ điển tiếng Việt của GS.  Nguyễn Lân-Phê bình khảo cứu"
 [bản  2017]. (Ảnh trên mạng, không rõ tác giả).

HOÀNG TUẤN CÔNG

Trích tiểu mục 7 mới bổ sung trong bản 2018 (tổng 27 trang), thuộc mục “Tiếng mẹ đẻ”.

“7. Cách vận dụng từ ngữ, thành ngữ, tục ngữ của GS. Nguyễn Lân” (tiếp theo).

o “e hèm • tht. Từ thốt ra tỏ ý còn e ngại <> E hèm! Có chắc cháu đỗ không?”.

GS. Nguyễn Lân đã giảng sai nghĩa của “e hèm”. Vì “e hèm” là tiếng phát ra từ cổ họng, kiểu “hắng giọng” hay “đằng hắng” trước khi nói điều gì; ra hiệu hoặc báo cho người khác biết có sự xuất hiện của mình, chứ không phải “tỏ ý còn e ngại”.

"...DÁI ĐỎ HỒNG HỒNG"

           HOÀNG TUẤN CÔNG

     Trong số 95 trang bổ sung cho tái bản lần thứ nhất của sách “Từ điển tiếng Việt của GS. Nguyễn Lân-Phê bình và khảo cứu”, nhiều nội dung nằm rải rác trong các phần của cuốn sách. Ví dụ một số mục từ thuộc tiểu mục “3. Từ ngữ chỉ màu sắc, dáng vẻ.”:

o “đỏ gay tt Nói mặt đỏ lên vì uống rượu: Mới uống có một cốc mà mặt đã đỏ gay; Trời say mặt cũng đỏ gay, ai cười? (Tản-đà)”.

TÁI BẢN SÁCH “TỪ ĐIỂN TIẾNG VIỆT CỦA GS NGUYỄN LÂN-PHÊ BÌNH VÀ KHẢO CỨU”

Bản in 2018

HOÀNG TUẤN CÔNG

Năm 2018, sách “Từ điển tiếng Việt của GS. Nguyễn Lân-Phê bình và khảo cứu” (Hoàng Tuấn Công) tiếp tục được Nhà xuất bản Hội nhà văn và Công ty sách Phương Nam tái bản lần thứ 1 có bổ sung, sửa chữa (sau khi in 3 lần năm 2017). Bản 2018 bổ sung thêm gần 100 trang so với bản in năm 2017 (bản in 2017 có 561 trang, bản 2018 có 656 trang). Sách in 1.500 cuốn, khổ 26x24, giấy trắng và tốt hơn bản 2017, bìa được trình bày lại, và cán láng.

Nội dung bổ sung đáng chú ý trong bản in 2018 gồm có:

1-So sánh, trích dẫn cụ thể những sai sót mà GS. Nguyễn Lân đã chép lại từ cuốn từ điển này (in trước) sang cuốn từ điển khác (in sau), thay vì chỉ ghi chú “sai giống từ điển Từ và ngữ Việt Nam”, hoặc “sai giống Từ điển từ và ngữ Hán Việt” như bản in 2017 trước đây.

BỤNG ĐÓI CẬT RÉT

Bụng đói cật rét
Ảnh: ST

Hoàng Tuấn Công

“Bụng đói” thì có lẽ khỏi phải bàn, nhưng “cật” trong “cật rét” là gì? Vấn đề tưởng đơn giản, nhưng vẫn còn tồn tại nhiều cách hiểu rất khác nhau, kể cả nghĩa của “cật” trong các bản trái nghĩa “no cơm, ấm cật”, “ấm cật, no lòng”. Sau đây, xin tạm chia thành ba cách hiểu về “cật”:

TÂNG HẨNG NHƯ CHÓ MẤT DÁI

Ảnh minh hoạ sưu tầm

Hoàng Tuấn Công

Thành ngữ Việt Nam có câu “Chạy như chó dái”, lại có câu “Tâng hẩng như chó mất dái”. “Chó dái”, hay “gà dái”, “bò dái”, “trâu dái”…, là chỉ những con súc vật đực trưởng thành, nhưng chưa/không bị thiến. “Chó mất dái” chính là con chó đã bị thiến.

“XẤU NHƯ MA CŨNG THỂ TRÀ CON GÁI”

Ảnh; FB Quốc Trung Lê

Hoàng Tuấn Công

Tục ngữ “Xấu như ma cũng thể trà con gái”, được các nhà biên soạn từ điển giải thích khá thống nhất:

-“Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam” (Nhóm Vũ Dung) giải thích: “xấu như ma cũng có thể trà con gái Dù xấu xí nhưng đang ở độ trẻ trung mạnh khoẻ (vẫn được ưa chuộng)”.

-“Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam” (GS. Nguyễn Lân): “xấu như ma cũng thể trà con gái (Trà là trạc tuổi) Ý nói: Dù là người xấu nhưng mà trẻ trung mạnh khoẻ”.

CÃI NHAU NHƯ MỔ BÒ

Hình minh họa sưu tầm

Hoàng Tuấn Công

Bài “Cãi nhau như mổ bò” (saigonocean.com) tác giả Lại Thị Mơ viết: “Hồi nào tới giờ tôi cứ nghe người ta nói cãi nhau như mổ bò. Thật tình sống ở thành phố, chưa bao giờ tôi được chứng kiến cảnh mổ bò như thế nào, nên cũng không hiểu tại sao khi mổ bò phải cãi nhau. Chắc là cãi nhau dữ lắm nên người ta mới ví như vậy”.

“MẠ NĂN NO LĂN NO LÓC, LÚA NĂN CÒN ĂN BẰNG GÌ”

Muỗi hành (Sâu năn)
                                                            Ảnh: ST

Hoàng Tuấn Công

-“Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam” (Nhóm Vũ Dung): “Mạ năn no lăn no lóc, lúa năn con (sic) ăn bằng gì. (năn: lá mạ, lúa cuộn tròn như dọc hành). Một kinh nghiêm làm ruộng: thấy mạ có năn lẫn vào thì biết là lúa vụ ấy hạt mẩy có năng suất cao, nếu lúa có năn thì thu hoạch kém”.

CHIÊM KHÔN HƠN MÙA DẠI

Lúa vụ xuân ở Thanh Hoá 2018
Ảnh: HTC

HOÀNG TUẤN CÔNG

-“Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam” (GS. Nguyễn Lân): “Chiêm khôn hơn mùa dại Người tốt mà dại thì thua thiệt kẻ xấu mà khôn”.

-“Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam” (Nhóm Vũ Dung): “Chiêm khôn hơn mùa dại. (chiêm khôn: thứ gạo chiêm già nắng, hạt nhỏ và đanh; mùa dại: thứ gạo mùa hạt to và đục). Một kinh nghiệm chọn gạo: thường gạo mùa hơn gạo chiêm, nhưng gạo chiêm vẫn ngon hơn thứ gạo mùa xấu”.

“AI NUÔI CHÓ MỘT NHÀ, AI NUÔI GÀ MỘT SÂN”

Ở nông thôn xưa, bờ dậu chỉ đơn sơ thế này
Ảnh: ST

HOÀNG TUẤN CÔNG

“Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương-NXB Tổng hợp TP Hồ Chính Minh, 2010) đưa ra 3 dị bản đồng nghĩa:

-Mục “Ai nuôi chó một nhà; ai nuôi gà một sân” chú dẫn “Nh. Chẳng ai nuôi chó một nhà, chẳng ai nuôi gà một sân”.

“ĂN TRỘM CÓ TANG, CHƠI NGANG CÓ TÍCH”

Tham tụng Hà Tông Huân phá án gian dâm giết người

HOÀNG TUẤN CÔNG

“Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam” (GS Nguyễn Lân) giải thích: “ăn trộm có tang, chơi ngang có tích Nói những kẻ gây rối trong xã hội”.

Dĩ nhiên, đây là lời giảng hoàn toàn sai. Soạn giả nhầm lẫn với “đầu trộm đuôi cướp” hoặc “du thủ du thực” chăng?  

XẤU DÂY TỐT CỦ

HOÀNG TUẤN CÔNG

Bài “Cánh nam giới gầy có đúng là “xấu dây tốt củ”? (Gia đình.NET.VN) viết: “Cánh nam giới chẳng may sở hữu thân hình gầy gò thường bị chê là “còm nhom” gầy thế “làm ăn” được gì hay gầy thế thì “teo” hết cả…Thường những người này phản kháng lại bằng cách "chém gió" rằng mình thuộc diện “xấu dây tốt củ”.Thực tế có đúng như lời các quý ông gầy nói không?”.

ĐÍT BỒ TRÔN VẠI ĂN HẠI CHỒNG CON

Tranh: Nguyễn Thanh Bình

HOÀNG TUẤN CÔNG
      

Trong khá nhiều sách từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam mà chúng tôi có trong tay, duy chỉ “Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương-NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh-2010) thu thập và giải thích: “Đít bồ trôn vại, ăn hại chồng con. Đít mà to như cái bồ, (lỗ) trôn mà lớn như cái vại (là hai nét hay gặp ở những ả đàn bà) chuyên ăn hại chồng con”.

Tiếc rằng, tác giả “Từ điển tục ngữ Việt”, mới chỉ dừng ở mức diễn giải nội dung câu tục ngữ, chứ chưa giải thích tại sao dân gian lại nói như vậy. Mặt khác, cách diễn giải còn có chỗ chưa đúng, thậm chí là sai nặng. Cụ thể:

NGHE HƠI NỒI CHÕ

Nồi chõ ngoài xôi nếp, còn xôi bánh, xôi thịt cá
Ảnh: ST

HOÀNG TUẤN CÔNG

Bài “Nghe hơi nồi chõ” (báo Tuổi trẻ Online, 2/2005) viết: “theo từ điển tiếng Việt nghĩa đen “nghe hơi nồi chõ” là nghe tiếng hơi nước trong chõ đồ xôi, do phải nghe qua thành nồi bịt kín nên khó đoán định đúng độ sôi của nước bên trong”.

Sách “Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương) giải thích: “Nghe hơi nồi chõ Thăm chừng xem hơi có bay lên trong nồi chõ không (để đoán xem cái đang đồ đã chín chưa). Hay dùng để ví với việc quen đoán già đoán non qua những tin đồn thất thiệt tình cờ nghe được”.

SÁCH “TỪ ĐIỂN TIẾNG VIỆT CỦA GS. NGUYỄN LÂN-PHÊ BÌNH VÀ KHẢO CỨU” ĐƯỢC TRAO GIẢI VĂN VIỆT LẦN THỨ 3 (2018)

Ba thành viên Ban giám khảo
(Nhà NC Hoàng Dũng, Nhà văn Nguyên Ngọc, Nhà thơ Hoàng Hưng)
và 3 trong số 5 tác giả (hàng trước) được nhận Giải Văn Việt lần thứ 3 (2018)
Hai chiếc ghế trống là của hai tác giả không thể đến nhận Giải.
Ảnh: BTC Giải

Hoàng Tuấn Công

Sách “Từ điển tiếng Việt của GS Nguyễn Lân-Phê bình và khảo cứu” (Hoàng Tuấn Công-NXB Hội Nhà văn 2017) đã được trao Giải Văn Việt lần thứ 3 (2018). Tác giả Hoàng Tuấn Công không thể vào Sài Gòn nhận giải được, nhưng đã gửi Diễn từ tới Ban  tổ chức buổi trao giải.

ĐỌC "CHUYỆN LÍNH TÂY NAM"

HOÀNG TUẤN CÔNG

“Tôi là người lính bộ binh, tham gia cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam,…Bốn năm đầy hy sinh gian khổ, với rất nhiều bạn bè đồng đội tôi đã không trở về…Chính họ đã nhắc tôi kể lại câu chuyện Tây Nam này, dù tôi không phải là nhà văn, nhà báo (…) Cũng bởi ngại ngần chưa dám nhờ ai, nên tôi tự mình viết luôn lời tựa cho cuốn sách này, như một người lính được lệnh bước lên dưới quân kỳ, tự giới thiệu mình trước mặt hàng quân…”

Tôi đã lập tức bị cuốn hút và phấn khích ngay từ trang đầu tiên, cũng là lời tựa ngắn gọn, giản dị mà đầy kiêu hãnh của chính tác giả. Và dù đã được biết đến “Chuyện lính Tây Nam” qua lời giới thiệu ấn tượng của Nhà báo Trương Huy San, từng nghe chuyện những người lính từ chiến trường Campuchia trở về, nhưng những dòng hồi ức của Trung Sỹ vẫn đem đến cho tôi bao nhiêu bất ngờ và cảm xúc.

BA NGÀY TẾT VÀ MÂM CỖ TẾT

Mâm cỗ Tết của gia đình TS Nguyễn Xuân Diện
Ảnh: NXD

Hoàng Tuấn Công

Tục ngữ có câu“Đói giỗ cha, no ba ngày Tết”. Nhiều nhà nghiên cứu, biên soạn từ điển cho rằng, vì phải thực hiện nghi lễ cúng bái, rồi bận tiếp khách, lại thêm khách đến ăn giỗ nhiều hơn dự kiến…nên mới bị đói vào ngày giỗ cha; trong khi Tết, nhà nào cũng có cỗ, đi đâu cũng được mời ăn…nên no đủ⁽¹⁾. Tuy nhiên, giải thích như vậy là chưa thấy hết được ý nghĩa và tầm quan trọng của cái Tết trong tâm thức người Việt.

MÈO ĐẾN THÌ KHÓ, CHÓ ĐẾN THÌ GIÀU

Ảnh minh hoạ: Sưu tầm

Hoàng Tuấn Công

Xưa kia, ngày đầu năm thường có những chú chó vô chủ, vì hoảng loạn “chạy pháo” Tết rồi quên đường về. Đói khát, chúng lần mò vào làng tìm thức ăn. Chỉ cần mon men đến đầu ngõ nhà ai, những chú chó lạc này sẽ được chủ nhà dụ vào, cho ăn uống tử tế, và nếu “ưng bụng” ở lại, nó sẽ được chủ nhà sẵn lòng “cưu mang”. Ngược lại, hễ thấy bóng con mèo lạ đến nhà, thì lập tức sẽ bị chủ nhà hò hét đánh đuổi. Ấy là quan niệm dân gian, bất kể ngày Tết hay ngày thường “Mèo đến thì khó, chó đến thì giàu”.

CHÓ TRÊN TRỐNG ĐỒNG VÀ ĐỒ ĐỒNG ĐÔNG SƠN

                                                                                                               HOÀNG TUẤN CÔNG

Chó săn hươu trên rìu Việt Trì và Quốc Oai

Bài viết của Hoàng Tuấn Công cách đây đúng 24 năm: Giáp Tuất 1994, đăng trên tạp chí Tia Sáng. Nhân năm Mậu Tuất 2018, xin giới thiệu tới bạn đọc.

Chó là loại vật nuôi được con người thuần hoá rất sớm. Trên trống đồng và đồ đồng thuộc nền văn hoá Đông Sơn, còn để lại nhiều tượng và hình khắc chó rất sinh động phong phú, gắn liền với cuộc sống sinh hoạt của con người thời bấy giờ. 

"TRÍ THỨC VIỆT" MÀ THẾ NÀY SAO?

Sách của Nhóm "Trí Thức Việt"
Ảnh: HTC

HOÀNG TUẤN CÔNG


Mấy năm gần đây, thị trường xuất hiện một loại sách được giới thiệu là “Tủ sách Việt Nam Đất nước - con người”, phần tác giả có cái tên gây chú ý: “NHÓM TRÍ THỨC VIỆT biên soạn”.

Sao chép vô tôi vạ:

Bộ sách của “Nhóm Trí Thức Việt” gồm hàng chục cuốn về các chủ đề khác nhau”, với những tên sách hấp dẫn, dễ tiếp cận. 

ĐÀN ÔNG ĐỐN NHÀ, ĐÀN BÀ ĐỐN ÁO

Ảnh minh hoạ: ST

HOÀNG TUẤN CÔNG

-“Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam” (Vũ Dung-Vũ Thuý Anh-Vũ Quang Hào-NXB Văn học, 2008): “Đàn ông đốn nhà, đàn bà đốn áo. (đốn: cắt bỏ bớt). Những việc cần kiêng kị để tránh xảy ra tai hoạ, theo mê tín”.

-“Từ điển tiếng Việt” (Ban Biên Soạn Chuyên Từ Điển New Era-NXB Từ điển bách khoa, 2013): “Đàn ông đốn nhà, đàn bà đốn áo: Những việc cần kiêng kị để tránh xảy ra tai hoạ, theo mê tín”.

BBC VIỆT NGỮ VÀ NHỮNG BÌNH LUẬN XUNG QUANH CUỐN SÁCH "TỪ ĐIỂN TIẾNG VIỆT CỦA GS. NGUYỄN LÂN-PHÊ BÌNH VÀ KHẢO CỨU"

Nhân bàn về chuyện cải cách chữ viết của PGS.TS Bùi Hiền, BBC Việt ngữ có những bình luận khá thú vị xung quanh cuốn "TỪ ĐIỂN TIẾNG VIỆT CỦA GS. NGUYỄN LÂN-PHÊ BÌNH VÀ KHẢO CỨU" (Xem từ phút thứ 19): 

P/S: Nhà ngữ học Đoàn Xuân Kiên có một chút nhầm lẫn: Người từng viết phê bình từ điển của GS. Nguyễn Lân [đầu những năm 2000] là Lê Mạnh Chiến, chứ không phải Lê Anh Chiến (có lẽ ông đọc loạt bài của Lê Mạnh Chiến trên talawas).

NHÂN SÁCH “TỪ ĐIỂN TIẾNG VIỆT CỦA GS.NGUYÊN LÂN-PHÊ BÌNH VÀ KHẢO CỨU” PHÁT HÀNH TẠI THANH HOÁ.

Nơi phát hành sách "Từ điển tiếng Việt của GS.Nguyễn Lân
Phê bình vào Khảo cứu"

HOÀNG TUẤN CÔNG

Sách “Từ điển tiếng Việt của GS. Nguyễn Lân-Phê bình và khảo cứu” đã phát hành trên toàn quốc được gần 4 tháng (kể từ 31/7/2017).
Không thể nói hết được những khó khăn, trắc trở trong suốt chặng đường dài tìm kiếm giấy phép xuất bản. Có lúc tưởng chừng bế tắc hoàn toàn. Khi ấy, nhiều người khuyên tôi tìm cách xuất bản ở hải ngoại. Nhưng tôi nói, tôi muốn cuốn sách phải được ra đời ở nơi mà mọi người Việt Nam đều nói tiếng mẹ đẻ-thứ tiếng đang được cuốn sách bàn đến- chứ không phải một nơi nào khác.

SỢ NHƯ BÒ THẤY NHÀ TÁNG

HOÀNG TUẤN CÔNG

Đây là một trong những thành ngữ mà các nhà nghiên cứu, biên soạn từ điển khá thống nhất trong cách giải thích nghĩa đen:

-“Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam” (GS. Nguyễn Lân): “SỢ NHƯ BÒ THẤY NHÀ TÁNG (Ngày xưa đám ma có nhà táng là đám ma nhà giàu mà nhà giàu làm đám ma thường mổ bò làm cỗ). Ý nói: Sợ điều gì có thể làm hại đến mình”.

TRAO ĐỔI VỚI PHẠM VÕ THANH HÀ, (KỲ I-phần 2): “HIỂU TIẾNG VIỆT SAO CHO ĐÚNG”

Một bức đại tự
Ảnh: ST

HOÀNG TUẤN CÔNG

    (phần II)
[xem phần I]

6.PVTH cho rằng:

“6. Về cách hiểu cụm từ "chí cha chí chát" (tr.160), HTC cũng chỉ đúng… một nửa. Anh có lý khi cho rằng đấy không phải cảnh “đi lại nhộn nhịp” (như cách NL giải thích) nhưng sai khi chỉ giới hạn nó trong “âm thanh của những vật cứng va đập vào nhau” cũng như quả quyết: “không thể là âm thanh của giày dép”.